Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlahiyat Fakültesi Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: YUNUS BALLI
Danışman: Hüseyin Sarıkaya
Özet:
Fûnc Sultanlığı, (1505-1821) Nilotik Sudan diye ifade ettiğimiz Nil Vadisi Sudan'ında kurulmuştur. Fûnclar söz konusu bölgede, eski ismiyle Nûbe'de, Hıristiyan Alve Krallığı'nın yerine kurulmuştur. İslamlaşma, İslam tarihinin ilk dönemlerinden itibaren hem ferdî hem kabilevî olarak buraya gelen Arap topluluklar eliyle olmuştur. Söz konusu Arap topluluklar zamanla bölgedeki yerel unsurları da hükümranlıkları altına alarak kabile formundaki şeyhlikler halini almışlardır. Fûnclar ise bu şeylikleri 1505'te kendi şeyhliğinin bir alt unsuru haline getirerek bölgesel bir güç halini almıştır. Başşehri Mavi Nil kıyısındaki Sinnâr'dır. Sultanlık, en geniş sınırlarına Sultan Bâdî Ebû Dikn döneminde (1642-1677) ulaşmıştır. Onun döneminde devletin sınırları kuzeyde Üçüncü Şelale'den başlayıp güneyde Fazûglî Dağları'nın en uzak noktasına kadar inmekteydi. Doğuda Kızıldeniz'den başlayıp batıda Beyaz Nil'e veya Kordofan'a kadar uzanmaktaydı. 1762, Fûnc Sultanlığı'nda önemli bir dönüm noktası olup bu tarihten devletin yıkılışına kadar geçen sürede esas iktidar sahipleri sultanlık makamında kalmaya devam eden Fûnc hanedanı değil de vezirlik makamını işgal eden Hamaclar olmuştur. Kavalalı Mehmed Ali Paşa'nın 1820-1821 tarihlerinde Sudan'a gerçekleştirdiği askerî harekât sonucunda Fûnc Sultanlığı yıkılmış ve toprakları Osmanlı Devleti'nin Mısır valisine bağlı olan Hartum merkezli Sudan Hükümdarlığı'nın bir parçası haline gelmiştir. Anahtar Kelimeler: Nilotik Sudan, Nûbe, Fûnc, Sinnâr, Hamac