Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Fen Fakültesi Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: TOGHRUL SADIKHOV
Asıl Danışman (Eş Danışmanlı Tezler İçin): Emine Şeküre Nazlı Arda
Eş Danışman: Adil Allahverdiyev
Özet:
Hücre kültürlerinde ve hayvan modellerinde yapılan çalışmalar, çeşitli arı ürünlerinin (bal,
propolis, arı poleni vb.) ve içerdikleri bazı bileşiklerin önemli farmakolojik aktivitelere sahip
olduklarını göstermiştir. Bu nedenle arı ürünleri, sağlıklı beslenme, apiterapi ve biyokozmetik
üretimi gibi çeşitli alanlarda yoğun kullanım alanı bulmaktadır. Önemli bal arısı ürünlerinden
biri olan ve 300'den fazla biyoaktif madde içeren propolis (arı tutkalı), içinde bulunduğumuz
yüzyılda keşfedilen mükemmel doğal ilaç özellikleri ile daha da önem kazanmaktadır. Propolis,
menşeine bağlı olarak şekerler, amino asitler, flavonoidler, fenolik asitler, yağ asitleri, alkoller,
aldehitler ve steroidler gibi çeşitli bileşikler içerir. Propolisin biyolojik aktiviteleri genellikle
zengin fenolik içeriğiyle ilişkilidir. Propolis ile içerdiği flavonoidlerden biri olan kuersetin,
anti-alerjik, anti-mikrobiyal, anti-enflamatuvar, anti-kanser, anti-oksidan gibi çeşitli biyolojik
özellikler taşır.
Güçlü yapışkan davranışı, keskin tadı ve suda az çözünmesi propolisin sağlığı destekleyici ürün
olarak kullanımını sınırlandırmaktadır. Bu dezavantajları ortadan kaldırmak ve biyoyararlanımı
artırmak için, nanoteknolojik kapsülleme teknikleri kullanılabilir.
Bu tezde, propolis etanolik ekstresi, ticari kuersetin ve bunların polikaprolakton (PCL) ile
kapsüllenmiş formlarının, immün yanıtla ilişkili bazı sitokinler (IL-4, IFN-γ ve IL-1β) ve nitrik
oksit (NO) düzeyleri üzerindeki etkileri J774 makrofaj hücre hattında incelendi. Öncelikle yerli propolisten etanolik bir ekstre hazırlandı ve deneylerde Propolis örneği olarak
bu ekstre kullanıldı. Daha sonra, ikili emülsiyon çözücü buharlaştırma yöntemi kullanılarak
propolis ekstresinin ve kuersetinin PCL ile enkapsüle edilmiş nanoformları (Propolis-PCL ve
Kuersetin-PCL) üretildi. Nanopartiküllerin yapısı UV-VIS spektrofotometri, zeta potansiyeli
ölçümü, FTIR, SEM ve XRD analizleri ile karakterize edildi. Çalışmanın sonraki aşamasında
hazırlanan örneklerin (Propolis, Kuersetin, Propolis-PCL ve Kuersetin-PCL) J774 makrofaj
hücreleri üzerindeki sitotoksik etkileri MTT yöntemi ile incelendi ve toksik olmayan
konsantrasyonları belirlendi. J774 makrofaj hücrelerinde sitokinlerin anlatımı ve NO salınımı,
Escherichia coli (serotype O111:B4) kaynaklı lipopolisakkaritin (LPS) toksik olmayan dozu
uygulanarak indüklendi. Son olarak, Propolis, Kuersetin, Propolis-PCL ve Kuersetin-PCL
uygulanmış ve uygulanmamış hücrelerde immün yanıtla ilişkili sitokinlerin (IL-4, IFN-γ ve IL1β) düzeyleri ELISA yöntemiyle saptandı. Ayrıca, immün yanıtın belirteçlerinden biri olan
nitrik oksit (NO) salımı Griess reaksiyonu ile analiz edildi.
Propolis-PCL ve Kuersetin-PCL nanoformülasyonları başarılı bir şekilde üretilerek karakterize
edildi ve immünmodülatör etkileri Propolis ve Kuersetinin etkileriyle karşılaştırıldı. Test edilen
konsantrasyonlarda (5, 25, 50 ve 100 µg/mL) tüm örneklerin LPS ile indüklenmiş J774
hücrelerinde NO salımını inhibe ettiği belirlendi. Tüm örneklerin 100 µg/mL konsantrasyonları
IL-4 düzeyini artırırken nanoformların, en çok da Propolis-PCL’nin indüktif etkisi daha
yüksekti. Propolis-PCL’nin sadece 50 µg/mL konsantrasyonu IFN-γ düzeyini artırdı. Ayrıca,
IL-1β düzeyini düşüren tek örneğin 100 µg/mL Propolis olduğu belirlendi.
Sonuç olarak, bu çalışmada propolis ve içeriğindeki bileşenlerden biri olan kuersetin ile bu
maddelerle yüklü polimerik nanopartiküllerin immünomodülatör etkilerine ilişkin önemli
verilere ulaşıldı. Bu veriler gelecekte, immün yanıtla ilişkili sitokinlerin anlatımını ve NO
salımını hedef alan, biyoyararlanımı daha yüksek propolis nanoformülasyonlarının ve yeni arı
ürünlerinin geliştirilmesine katkıda bulunabilir.