Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi, Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Eylül Zeynep Kuşçu
Danışman: Serpil Çakır
Özet:
Türkiye’de 1961 Anayasası ile birlikte 224 sayılı Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında kanun kapsamında sağlık hizmetlerinin ücretsiz ve herkes tarafından erişilebilir hâle gelmesi amaçlanmıştır. Sağlık hizmetlerinin sosyalleştirilme süreci yalnızca halkın sağlık hizmetlerine erişimine yönelik değil, aynı zamanda dönem iktidarının nüfus ve kalkınma politikaları kapsamında antinatalist (doğurganlığı azaltıcı) politikasını anne-çocuk sağlığı ve aile planlaması hizmetlerini taşraya ulaştırma sürecini de içermektedir. İlgili yıllarda kırsal kesimde yaşayan halkın sosyokültürel durumu, cinselliğe ve gebeliğe bakış açısı ele alınmaksızın sağlık ocakları ve tek-ebe odaklı sağlık evleri aracılığıyla politikasını yaymayı amaçlayan devletin döneme ilişkin kayıtlarında sürece ilişkin yalnızca teorik bilgi ve planlamanın yer alıyor olması gerçek deneyime ilişkin bilgi eksikliği bulunduğunu ortaya koymaktadır. Bu kapsamda bu çalışma, 1970’li yıllarda taşrada görev yapan ebelerin gerçek deneyimlerine ışık tutmayı amaçlamaktadır. Bununla birlikte, anne-çocuk sağlığı, cinsel sağlık ve aile planlaması üzerine görevlendirilen ebelerin sağlık çalışanı kadın olarak bu süreçteki rolü ve taşrada deneyimledikleri cinsiyetçi pratiklerin ortaya konulması hedeflenmiştir.
Feminist bakış̧ açısıyla gerçekleştirilen bu tez çalışmasında; nitel araştırma yöntemlerinden derinlemesine mülakat/ görüşme tekniği baz alınarak veri toplanmıştır. Yarı-yapılandırılmış olarak gerçekleştirilen görüşmelerde doğrudan katılımcıların deneyimlerine odaklanılmıştır. Döneme ilişkin geliştirilen sağlık politikalarında en önemli rollerden birine sahip olan ebelerin literatürde yeterince yer alamaması bu çalışmanın bir sözlü tarih çalışması olarak gerçekleştirilmesini zorunlu kılmıştır. Araştırmada, olguların değerlendirilmesi ve tartışılması aşamasında araştırmacının da deneyimleri dâhil edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Sosyalizasyon Kanunu, 1961 Anayasası, Feminizm, Biyopolitika, Toplumsal Cinsiyet, Ebelik, Aile Planlaması.