AİLE HEKİMLİĞİNİN VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE PERFORMANSININ DEĞERLENDİRİLMESİ: İSTANBUL ÖRNEĞİ


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Fakültesi Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2016

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: FERAY ÖZTÜRK

Danışman: Zahide Onaran

Özet:

ÖZET

AİLE HEKİMLİĞİNİN VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE PERFORMANSININ DEĞERLENDİRİLESİ: İSTANBUL İLİ ÖRNEĞİ

FERAY ÖZTÜRK

Birinci basamak sağlık hizmetleri tüm sağlık sistemi için bir giriş noktası oluşturmaktadır. Birinci basamak sağlık hizmetlerinin temel uygulama alanı olan aile hekimliği bu çalışmada ana görevi üstlenmekte ve tüm sağlık sisteminin iyileştirilmesi yönünde temel kabul edilmektedir.  Ülkeler sağlık sistemlerinin performansını yükseltmek için sistem performanslarını ölçme yoluna gitmektedir. Bu bağlamda verimlilik ve etkinlik kavramları ön plana çıkmaktadır. Sağlık hizmetleri performans değerlendirmesi hizmetin planlanmasındaki ve kaynakların etkili kullanımındaki yol göstericiliği sebebiyle önem arz eder. 2008 yılında hayata geçirilen Sağlıkta Dönüşüm Programı ile sağlık alanında birçok düzenlemeye gidilmektedir. Bu çalışmada düzenlemelerden biri olan “Aile Hekimliği Uygulaması” değerlendirilmiştir. Çalışmanın amacı; İstanbul ilindeki 38 ASM birimi için girdi ve çıktı değişkenleri yardımıyla teknik etkinliği ölçmek ve teknik etkin olmayan KVB’lerin etkinsizliklerinin kaynağını tespit ederek öneriler sunmaktır.  Çalışmaya 38 adet ASM birimi dahil edilmiş olup yöntem olarak Girdi Yönelimli Veri Zarflama Analizi (VZA/Data Envelopment Analysis) yöntemi kullanılmıştır. VZA yöntemi sağlık hizmetlerinin etkinliklerini ölçmede kullanılan nonparametrik bir ölçüm tekniğidir. Çalışmaya girdi değişkeni olarak; hekim sayısı, hemşire sayısı ve ebe sayısı, çıktı değişkeni olarak; BCG aşı dozu sayısı, Hepatit B aşı dozu sayısı, KPA aşı dozu sayısı, OPA aşı dozu sayısı, Suçiçeği aşı dozu sayısı, muayene sayısı, izlenen gebe sayısı, izlenen bebek sayısı ve izlenen çocuk sayısı alınmıştır. Çalışmada kullanılan 2015 yılı verileri Sağlık Bakanlığı İstanbul Halk Sağlığı Müdürlüğü'nden gerekli yazılı izinler alınarak temin edilmiştir. Veriler ilgili müdürlükçe istenilen ölçütlere uygun olarak ASM isimleri kodlama ile saklı kalınarak kullanılmıştır. Araştırma sonucuna göre ASM’lerin teknik etkinlik puanları 0,537 ve 1,000 arasında değişmektedir. 38 adet ASM’den teknik etkinlik puanı 1,000 olan 6 ASM’nin (%15,78) etkin, teknik etkinlik puanı 1.000’in altında olan 32 ASM’nin (%84.21) etkin olmadığı saptanmıştır. VZA’nın göreli etkinliği ölçtüğü unutulmamalı ve yeni değişkenler ile çalışmanın belirli aralıklarla tekrarlanmasının uygun olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler: Birinci basamak sağlık hizmeti, Aile Hekimliği, Aile Sağlığı Merkezi, Veri Zarflama Analizi, performans, etkinlik.