Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Radyo Televizyon ve Sinema Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Slagjana Vujoshevik
Danışman: Hasan Akbulut
Özet:
Dijitalleşme pek çok alanda olduğu gibi sinemada da yeni olanaklar ve anlatım biçimleri
oluşturmuş, oyunculukta da değişikliklere yol açmıştır. Dijital çağda sinema oyuncusu, tüm
enstrümanlarını (ses, beden ve yüz) kullanarak yaratır ama hareket ve performans yakalama gibi
teknolojilerden dolayı, seyirciye ulaşmasına aracılık eden diğer sanatçıların yaratımına bağlı
olarak, dijital performanslarda oyunculuğunun kimi kısmı dâhil olmakta kimi kısmı ise
olmamaktadır. Böylece, dijital teknolojinin doğası gereği dijital çağda sinema oyuncusu kendi
yaratımından ayrılmış ve bu yaratımı içerisinde görünmez, bazen de duyulmaz hale gelmiştir.
Bunun sonucu olarak da dijital bir filmde oyunculuk bileşeninin auteur’lüğü sürekli olarak
sorgulanır hale gelmiştir. Başka bir deyişle, dijital çağda, bir dijital karakterin oyunculuk bileşeni
için oyuncular dışında başka sanatçılar da itibar görülmeye başlamıştır.
Bu tezin temel amacı, tiyatro, sinema ve canlandırma gibi medyumları temel alarak dijital çağda
sinemada oyunculuğa dair mevcut durumu anlamaya çalışmaktır. Dolayısıyla, nitel bir araştırma
tasarımında olan bu tez çalışması, öncellikle oyunculuğun tiyatro, sinema ve canlandırma gibi
farklı medyalar arasındaki dönüşümüne medya arkeolojisi perspektifiyle bakmaktadır.
Oyunculuğun geçirdiği bu dönüşümler, tarihsel gelişimi içinde incelenirken dijital çağda
oyunculuğun geçirdiği dönüşümleri anlamak için, veri toplama tekniği olarak üç durum çalışması
seçilmiştir:
- Benjamin Button’ın Tuhaf Hikâyesi (2008) filminde Benjamin Button karakterinin dijital
inşasında Brad Pitt’in oyunculuğu;
- Rogue One: BirYıldız Savaşları Hikâyesi (2016) filminde Grand Moff Tarkin karakterinin
dijital inşasında Guy Henry’nin oyunculuğu;
- Yüzüklerin Efendisi üçlemesinde Gollum, King Kong (2005) filminde King Kong ve Maymunlar
Cehennemi üçlemesinde Caesar karakterlerinin dijital inşasında Andy Serkis’in oyunculuğu
ii
Oyuncunun yolculuğu en başından bugüne değin izlenerek, bir medyumdan öbürüne geçişi takip
edilerek ve oyuncunun enstrümanlarını kullanış yöntemlerine bakılarak, yıllar içerisinde değişen
şeyin oyunculuk olmadığı, tek değişenin, oyunculuğun somut performansa dâhil oluşu olduğu
gözlenmiştir. Oyunculuk, somut medyuma girmeden önce bile, kendisini bir kişinin sesinden,
bedeninden, yüzünden gerçekleştiren sanat olarak tanımlanmıştır. Dolayısıyla herhangi bir alanda,
herhangi bir çağda, bir oyuncu, enstrümanlarıyla; bedeni, yüzü ve sesiyle yaratır, ama teknolojiye
ya da sanatsal kararlara göre ya tüm ya da bazı enstrümanları seyirciye gösterilmektedir.
Oyuncular Brad Pitt, Guy Henry ve Andy Serkis'in örnekleri üzerinden bu tez, dijital çağda
sinemada oyuncunun görünmez ve bazen duyulmaz dahi olsa karakterin içinde bulunuşunu
koruyabildiğini ve filme dâhil olmayı başarabildiğini kanıtlamıştır. Dijital çağda sinemada oyuncu,
tıpkı diğer sanatçılar gibi, hiçbir yerde görünmezken her yerde hissedilebilmektedir.