‘Geriye Göç’, Toplumsal Hafıza ve Mekân: Türkiye-Almanya Örneği


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi, Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2022

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Ece Çim

Danışman: Emine Zeynep Suda

Özet:

Çalışmanın konusunu Almanya-Türkiye arasında imzalanmış işgücü anlaşması sonucunda göç hareketliliğine katılmış göçmenlerin aileleri ve onların (a) öncül göç kararı, (b) göç süreci, (c) gündelik aile yaşantısı, (d) yaşadıkları mekanlara dair kişisel anlatıları ve (e) “geriye göç” kararı ve buna dair kaygıları ve umutları oluşturmaktadır.

Hem İstanbul’da hem de Berlin’de çift taraflı bir etnografik çalışma yapılmıştır. İstanbul’a “geri dönen” bireylerin (a) geriye göç kararları ve (b) geriye döndükten sonraki gündelik yaşantıları üzerinde aile anlatılarının etki ve rolleri tartışılmıştır. Ek olarak “geri dönüş” kavramı tartışmaya açılmıştır. Özellikle ikinci ve üçüncü kuşaklar üzerinde gerçekleştirilen bu araştırma ile hem hali hazırda Berlin’de yaşayanların hem de İstanbul’a “dönüş” yapmış olanların bu kararları almalarının ardındaki toplumsal dinamikler araştırılmıştır. Çalışmada birinci kuşaklara ait anılar ilgili literatür ile desteklenmiştir. Böylelikle iki taraflı ve birbirini tamamlayıcı bir araştırma yapılması amacı yerine getirilmiştir. Türkiye’de araştırma alanı olarak İstanbul’un seçilmesindeki temel neden ulusaşırı ağlara ev sahipliği yapması ve Almanya’da da Berlin’in seçilmesinin nedeni Türkiyeli göçmenlerinin en fazla yaşadığı şehir olmasıdır. Tezin ana başlığında Türkiye-Almanya ifadesine yer verilerek; Türkiye’nin İstanbul’dan farklı bir şehrinden Berlin’e ve Almanya’nın herhangi bir şehrinden İstanbul’a göç edenleri kapsamak amaçlanmıştır.

Öncelikle çalışmanın giriş kısmında bu araştırmanın metodolojik bir çerçevesi çizilerek çalışma alanlarının ve gruplarının belirlenmesindeki nedenler açıklanmıştır. Devamında kuramsal tartışmalara yer verilen birinci bölüm, alan çalışmasına yaklaşmayı sağlayan tarihsel arka planın ve birinci kuşaklara dair bilgilerin verildiği ikinci bölüm ve alan çalışmaları sonucu ikinci ve üçüncü kuşaklar hakkında elde edilen verilerin karşılaştırmalı bir şekilde derlenip sunulduğu üçüncü bölüm olmak üzere çalışma üç bölümden oluşmuştur.

Anahtar Kelimeler: Toplumsal Hafıza, Geriye Göç, Ulusaşırı Sosyal Alan, İstanbul, Berlin