Müze yönetimi açısından telif hakları ve uygulamada karşılaşılan hukuki sorunlar / Copyright in terms of museum management and legal issues in practice


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Müzecilik Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Murat Ocakcan

Danışman: Nuri Özer Erbay

Özet:

ÖZ

MÜZE YÖNETİMİ AÇISINDAN TELİF HAKLARI VE UYGULAMADA KARŞILAŞILAN HUKUKİ SORUNLAR

MURAT OCAKCAN

Çağdaş müze yönetimi yaklaşımı, kompleks bir kurum olarak yönetsel örgütlenme, koleksiyon yönetimi, ziyaretçi ilişkileri gibi pek çok farklı alanda bilimsel ve tutarlı aksiyonlar alması gerektiğinin bilincindedir. Müzenin işlevlerini yerine getirebilmek için faaliyet gösterdiği bu alanların her biri aynı zamanda hukukun özel bir alt disiplinini ilgilendirir. Her bir alt disiplinde bulunan kurallar bütünü, doğası gereği belli bir eylemde bulunulmasını ya da belli bir eylemde bulunmaktan kaçınılmasını emredebilir. Müzelerin etik bir kurum olarak hukuk kurallarına uyma yükümlülükleri onların kamu nezdinde güvenilir kültür kurumları olmalarını sağlayan en önemli etkenlerdendir.

Müzelerin koleksiyon yönetimi alanında en çok karşılaştıkları hukuksal problemler koleksiyonda yer alan eserlerin telif haklarına ilişkindir. Özellikle günümüzün teknolojik imkanları karşısında sergileme tekniklerindeki gelişme ve sosyal medyanın da etkisiyle ziyaretçilerin müzedeki eserlerle etkileşime geçme biçimlerindeki çeşitlilik, telif haklarının hem eser üzerindeki hakları koruyan hem de müze kullanıcılarının ifade özgürlüğünü kısıtlamayacak bir denge içerisinde ele alınmasını zorunlu kılmaktadır.

Çalışmamızın başlangıcında müzelerin etik temellerini ortaya çıkaran ilkeler değerlendirildikten sonra ikinci bölümde telif haklarının temel kavramlarına değinilmiştir. Temel kavramların açıklanmasında çalışmanın odak noktasını aydınlatma amacı doğrultusunda kavramlara ilişkin monografik nitelikteki ayrıntılardan kaçınılmıştır. Bununla birlikte, kavramın müze özelinde anlamının daha iyi anlaşılabilmesi için verilen örneklerde müze uygulamasına yönelik unsurlara yer vermeye dikkat edilmiştir. Son bölümde müzelerde karşılaşılabilecek somut durumlar hukuksal olarak değerlendirilmektedir. Bu değerlendirme yapılırken gerek müze yönetimi pratiği gerekse sanatsal yaratım konusunda güncel gelişmeler de dikkate alınmıştır. Böylece ulusal ve uluslararası düzenlemeler ve örnek yargı kararlarının yanı sıra, müzecilik konusundaki en güncel gelişmeler üzerinden bir değerlendirme yapabilme imkanı da elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Müze, müze yönetimi, hukuk, telif hakları, fikri mülkiyet, eser.