BİLİM, TEKNOLOJİ VE İNOVASYON POLİTİKASI GÖSTERGELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE ÜLKE KARŞILAŞTIRMALARI


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Fakültesi Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2021

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: GÖKHAN ÖZKAYA

Danışman: Mehpare Timor

Özet:

Bilim, teknoloji ve inovasyon (BTİ) politikaları ülkelerinin sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşmasında büyük öneme sahiptir.  Çok sayıda küresel veri tabanı ülkelerin BTİ politikalarının performansını ölçen ve karşılaştırmasını yapan birçok göstergeye sahiptir.  Ancak, BTİ performansını ölçmek, izlemek ve geliştirmek için bu göstergelerin önem derecelerinin nasıl belirleneceği, nasıl sınıflandırılacakları ve sistematik olarak nasıl analiz edilmeleri gerektiğine dair birçok sorun ortaya çıkmaktadır. Çalışmada, küresel sorunlar ve BTİ politikalarındaki yeni eğilimler hakkında literatür taraması yer alırken, uluslararası karşılaştırılabilir bir BTİ gösterge kümesinin gerekliliğinden, mevcut BTİ gösterge çalışmaları ve çabalarından ve her kıta için yapılan çalışmalardan bahsedilmektedir.  Bunların ışığında, belirlenen tüm göstergeler ayrıntılı olarak tanıtılmaktadır. Çalışmada yer alan ülkelerin değerlendirme gösterge değerleri açısından güçlü ve zayıf noktaları belirtilmektedir. Uygulama kısmında ise, Entropi yöntemi ile gösterge ağırlıklarının objektif bir şekilde belirlenmesinin ardından, belirlenen göstergelere ait verilerine ulaşılabilinen 40 ülke kümeleme analizi, Gri İlişkisel Analiz (GİA), TOPSIS, VIKOR, PROMETHEE I-II, ARAS, COPRAS, MULTIMOORA, ELECTRE, SAW ve MAUT yöntemleriyle karşılaştırılmaktadır. Çalışmanın amacı, bu konudaki güncel literatür bakış açısıyla karar vericilerin, araştırmacıların ve politika yapıcıların BTİ göstergelerini ve boyutlarını daha iyi anlamalarına, daha etkin ve verimli politikalar üretmelerine yardımcı olmaktır. Bu çalışma, bu konuda ÇKKV metotlarla yeni ve özgün bir yaklaşım sunmaktadır. Çalışmada elde edilen tüm sonuçlar birlikte ele alınarak bu sıralamalar kendi aralarında ve Küresel İnovasyon (2019) ve Küresel Rekabet Edebilirlik (2019) endekslerinde belirtilen sıralamalarla da karşılaştırılarak sonuçların tutarlı oldukları görülmektedir.  Ayrıca, güncel verilerle bu çalışmanın her yıl güncellenmesi ve yayınlanması mümkündür.