Başkent Yolunda: Constantinus ve Theodosius Hanedanlıklarında Constantinopolis’in Demografik Yapısı


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Türkiye

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Alican Kutluay

Danışman: Yusuf Gürkan Ergin

Özet:

Constantinus MS 324 senesinde Chyrsopolis (Üsküdar) Muhaberesi’nde Licinius’u mağlup ederek Roma İmparatorluğu’nun mutlak imparatoru olmuştur. MS 324-330 seneleri arasında ismini de kendisinden alan Constantinopolis şehrine—daha sonra da hem kendisi hem de ardılları tarafından devam edecek olan—yoğun bir inşa ve iskan programı uygulamış, 11 Mayıs 330 günü ise şehri resmi olarak imparatorluğun yeni başkenti olarak ilan etmiştir. Şehir ilk 100 senesinde nüfus bakımından çok büyük bir yükseliş göstermiş daha sonra ise, her ne kadar yapılar ve şehrin fiziksel ölçümü büyüse de, nüfusu ilk 100 senesinin nüfusunu bir türlü yakalayamamıştır. Gerek antik kaynaklar, gerek Konsil kayıtları, gerekse de tahkimat ve altyapı yapılarını incelediğimiz zaman nüfusun en çok olduğu bu dönemde, kısacası kurulmasından Isauria Hanedanlığı’na kadar geçen sürede, Constantinopolis şehrinin imparatorluğun odak noktası olduğunu ve ana gayelerden birisinin gerçek bir başkent hâline getirilip korunması olduğunu görürüz.Bu doktora tezi günümüz İstanbul’u için dahi çok önemli bir dönem olan Constantinopolis’in erken yıllarındaki (Constantinus ve Theodosius Hanedanlıkları dönemi, MS 324-457) demografisini antik, ikincil, topografik, coğrafi ve maddi kalıntılar aracılığıyla açıklamaya çalışarak hem şehrin ilk dönemlerindeki gelişimine hem de günümüz İstanbul ve şehir çalışmalarına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.