Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Üniversitesi, İşletme Fakültesi, İşletme Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Gamze DOLANBAY
Danışman: Mehpare Timor
Özet:
Bu çalışmanın temel amacı, İstanbul’da yaşayan bireylerin, ilçe belediye
hizmetlerinden yararlanırken önem verdikleri hizmet önceliklerini belirlemek ve
bu hizmetlerin önem sıralamasını yapmaktır.
Günümüzde bilgi ve teknoloji alanında yaşanan değişim uluslararasu,
ulusal ve yerel ölçekte önemli gelişmelerin yaşanmasına yol açmaktadır.
Şüphesiz devlet yönetimi ve belediyecilik anlayışında da yaşanan hızlı gelişme
dikkati çekmektedir. Öyle ki geleneksel yönetim anlayışları bu değişim
karşısında bireylerin ihtiyaç ve beklentilerini karşılamaktan uzak kalmaktadır.
Yaşadığımız yüzyılda beliren yeni toplumsal yapılar, kendilerine özgü
kurumların yanı sıra yeni yönetim prensiplerini de beraberinde getirmektedir
(Şahin, 2008, s. 1). Böylece başta
devlet olmak üzere diğer unsurların görev ve rolleri yeniden tanımlanmaktadır.
Özellikle son yıllarda hizmetlere göre
nitelik ve başarı açısından özel sektörle kamu sektörünün karşılaştırılması ve
daha düşük maliyetle kaliteli hizmet sunumu için özel sektör hizmet
tekniklerinin kamuya aktarılmasının gerekliliği ortaya çıkmıştır. 1970’li yıllarda Batılı yönetimsel modellerin
uygulanabilirliği konusundaki şüpheler; yerini küresel güçlerle ilgili Batılı
yönetimsel modellerinin uygulanabilirliği hakkındaki iyimserlik dalgasına
bırakmıştır (Şahin, 2007, s. 50). Yerel yönetimler de bu gelişmelerden
etkilenmiştir. Ülkemizde bu amaçla başta Büyükşehir Belediyesi kanunu olmak
üzere İl Özel İdaresi ve Belediye Kanunları 2005 yılında değiştirilerek
kanunlarda yeniliğe gidilmiştir. Böylece ağır işleyen merkezi yönetimin bazı
yetkileri belediyelere aktarılarak, yerel yönetim birimleri güçlendirilmeye
çalışılmış ve merkezi yönetimin yükü hafifletilmiştir. Bu yeni kanunların temel amaçları arasında
bireylerin yaşam kalitesini ve memnuniyetini ön planda tutan ve sorumluluk
üstlenen belediye hizmeti anlayışı bulunmaktadır. Bu anlayış nedeniyle son yıllarda,
yaşam ve hizmet kalitesi ile birey memnuniyeti benzeri kavramları belediyeler
açısından çok daha önemli hale gelmiştir. Belediyelerin sunduğu hizmet
kalitesindeki ölçüt, bu hizmetten yararlanan kişilerdir. Hizmet beklentisi
bireyden bireye farklılık göstermekle birlikte beklentileri; kişinin sahip
olduğu eğitim seviyesi, gelir durumu ve sosyo-ekonomik düzeyi, cinsiyet gibi
çeşitli değişkenler etkilemektedir. Küreselleşen dünyada bilgi ve iletişim
araçlarının hızlı bir şekilde gelişmesi ile birey talepleri de değişim
göstermektedir bu değişimle birlikte artan talepleri karşılamak için büyükşehir
belediyeleri gibi yerel organizasyonlar geliştirilmektedir.
Bu çalışmada belediye hizmetleri hakkında İstanbul ilçelerinde yaşayan
bireylerin görüşleri araştırılacak olup, çalışmada İstanbul’da yaşayan 18 yaş
ve üstü bireyler baz alınmıştır. Bu amaçla titiz ve kapsamlı bir araştırma
yapılarak İstanbul’a bağlı 39 ilçede verilen temel ilçe belediye hizmetleri ve
bu hizmetlerin alt faaliyetleri belirlenmiştir. Süreç boyunca İstanbul’un
birçok ilçe belediyesiyle fikir alışverişlerinde bulunularak, hizmetlerin
eksiksiz ve tüm belediyelerde ortak olduğu konusunda emin olunmuştur. Gerek
ilçe belediye yetkilileriyle yapılan görüşmeler, gerekse bireylerle yapılan
pilot anketler sırasında, çalışma bireyler ve belediye yetkilileri tarafından
ilgiyle karşılanıp çalışmanın yararlı bulunduğu ifade edilmiştir.
Daha önce yapılan memnuniyet anketi çalışmalarından farklı olarak bu
tezde, bireylerin hizmetlerden memnun olup olmadıklarından ziyade ilçe
belediyelerinin verdiği hizmetlere ait öncelikler ve talepler yapılan
anketlerle belirlenmeye çalışılmaktadır.
Çalışmada özgün ve geçerli sonuçlar almak adına, veriler saha
araştırmasıyla birebir toplanmıştır. İstanbul’un 39 ilçesinin her birinden il
nüfusu içindeki oranına uygun sayıda kişiden veri toplanarak 1009 kişiyle
çalışılmıştır. Bu amaçla 18 yaş üstündeki her yaş grubundan, her sosyoekonomik
çevreden, her meslek grubundan, her eğitim düzeyinden bireyle görüşülmesi hedeflenmiştir.
Çalışmanın birinci bölümünde; hizmet kavramı
ve hizmet kavramının tarihsel gelişimi, hizmet kavramının temel özellikleri,
hizmet kalitesi kavramı, ikinci bölümde; yönetim, yönetim çeşitleri, yerel yönetimler,
belediyecilik ve belediyeciliğin yerel yönetimler içindeki yeri, Türkiye’de belediyecilik ve tarihi gelişimi,
İstanbul’da belediyecilik, kamu hizmetlerinin yürütülmesinde belediyelerin
önemi, belediyelerin görev, yetki ve sorumlulukları, belediye hizmetleri ve
birey memnuniyeti, üçüncü bölümde; benzer konularda daha önce ülkemizde ve
dünyada yapılan çalışmalar ve ilgili çalışmalarda kullanılan yöntemler,
dördüncü bölümde; karar modelleri, ÇKKV yöntemlerinin genel yapısı ve
özellikleri, bazı ÇKKV yöntemlerinin kısa bir özeti ve tezde kullanılan
yöntemlerden olan SWARA yöntemi, SWARA yönteminin gelişimi, SWARA ile daha önce
yapılmış çalışmalar, SWARA yönteminin uygulama alanları ve avantajları, beşinci
bölümde; İstanbul ilçe belediye hizmetlerine ait bir ÇKKV uygulaması yapılarak,
son bölümde bulgular üzerinde durulmuştur.
Tarihsel gelişim süreci içinde devlet ile birlikte oluşan ve devletin
yanında veya onun bir parçası niteliğinde; bir kısım hizmetleri
gerçekleştirmeyi amaçlayan yerel yönetim kuruluşları, temelde merkezi yönetimin
bireye daha rahat ulaşabilmesini sağlayan organlardır. Bu nedenle gerek milli
sermayenin gerek zamanın etkin kullanıldığı, arz -talep uyumunun daha fazla
olduğu, bireyin uzun vadede daha uzun süre memnun kaldığı ve yerel yönetimlerin
bireyin ne arzuladığını bilerek daha sağlam adımlar atabildiği bir alan
oluşturmak adına hazırlanan bu tez, değişen ve gelişen dünyada her zaman yer
teşkil edecek olan bir konuya değinerek bilimsel anlamda faydalı olmanın yanı
sıra pratikte de uygulanabilir bir konuyu ele alarak yerel yönetimlerin verilen
hizmetlere, hizmeti alanlar açısından da bakması gerektiği ve hizmet alanların
bakış açılarını belirlemeyi hedeflemektedir.