İSLAM DÜŞÜNCESİNDE MEZHEPLERİ YAKINLAŞTIRMA GİRİŞİMLERİ (TAKRiBÜ'L-MEZAHiB: MISIR ÖRNEĞi)


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlahiyat Fakültesi Bölümü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: RAMAZAN TARIK

Danışman: Halil İbrahim Bulut

Özet:

Takrîbü'l-mezâhib, başta Ehl-i Sünnet ile Şia olmak üzere, İslam mezhepleri arasındaki problemleri asgari düzeye indirmek, İslam dünyasında birlik ve beraberliğin sağlanması amacıyla ortaya atılmış bir fikirdir. Bu bağlamda, 1940'lı yılların sonuna doğru Mısır'da Dârû't-Takrîb Beyne'l-Mezâhibi'l-İslâmiyye adında bir kurum tesis edilmiştir. Adı geçen kurum, bazı Ezher Şeyhleri başta olmak üzere, Sünnî çevreden birçok önemli âlim tarafından da desteklenmiştir. Söz konusu kurumun Mısır'daki faaliyetlerine 1972'den sonra son verilmiştir. 1990'lı yılların başında, İran'da farklı bir isim altında yeni bir kurum tesis edilmiş ve bu kurum tarafından takrîbü'l-mezâhib çalışmalarına halen devam edilmektedir. Takrîbü'l-mezâhib düşüncesinin hayata geçirilmesi için öncelikle bu düşüncenin iyi anlaşılması gerekmektedir. Takrîbü'l-mezâhib, belirli ilke ve esaslar çerçevesinde, mezheplerin birliktelik oluşturmasını amaçlamaktadır. Bu düşünce ile Sünniliğin, Şiîliğin veya herhangi bir mezhebin ortadan kaldırılması veya birinin diğerine ilhak edilmesi anlaşılmamalıdır. Günümüzde İslam dünyasında mevcut mezhebî çatışmaların son bulması ve Müslümanların, Sünnilik veya Şiîlik gibi bir mezhep kimliği altında değil, İslam çatısı altında bir araya gelmesini sağlamak, takrîbü'l-mezâhib düşüncesinin nihai hedeflerindendir. Bu itibarla, takrîbü'l-mezâhib düşüncesinin hayata geçirilmesinde ve tatbik edilmesinde hem Ehl-i Sünnet hem de Şiî camianın üzerine büyük görevler düşmektedir.