Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Çeviribilim Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Kübra Çakıroğlu
Danışman: Arsun Uras Yılmaz
Özet:
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte dünya çapında görsel-işitsel ürünlerin
artması, bu ürünlerin üretildikleri ülkelerden başka ülkelere taşınmasını zorunlu
kılmıştır. Bu zorunluluk sonucunda görsel-işitsel metinlerin çevirisine ihtiyaç
duyulmuştur. Böylelikle, görsel-işitsel metin çevirisi gittikçe yaygınlaşan bir
uygulama olmuş, Çeviribilim dalı içerisinde de tanınırlık kazanmıştır. Yakın bir tarihe
kadar hakkında çok fazla araştırma yapılmayan bu alan günümüzde git gide daha çok
akademisyen ve araştırmacı tarafından detaylı bir şekilde incelenmektedir.
Mizah, görsel-işitsel metinlerde sıklıkla kullanılan bir unsurdur. Görsel-işitsel
metinlerde mizah çevirisinde, çevirmenin dilbilimsel faktörlerin yanı sıra ekrandaki
daha birçok değişkeni dikkate alması gerekmektedir. Bunlara altyazı ve dublaj gibi
görsel-işitsel çeviri türlerinin teknik kısıtlamaları da eklenince çeviri süreci çevirmen
için oldukça zorlayıcı olabilmektedir.
Bu tez çalışmasının amacı, görsel-işitsel metinlerde mizah aktarımına
odaklanılarak çeviri sürecini betimleyici bir şekilde ele almaktır. Görsel-işitsel
metinlerde mizah çevirisiyle ilgili kuramsal ve yöntemsel bakış açısını uygulamalı bir
çalışmada gözlemlemek amacıyla “The Big Bang Theory” adlı ünlü Amerikan komedi
dizisinin 3. sezonunda yer alan 23 bölümdeki mizah unsurlarının Türkçe altyazı
çevirisine aktarım süreci irdelenmiştir.
Dizide mizah unsuru taşıyan örnekler mizah kuramları açısından ele
alındığında, en fazla üstünlük ve uyuşmazlık kuramıyla mizahın ortaya çıktığı görülmüştür. Ayrıca, dizideki mizahın en çok replikler üzerinden dilsel öğeler
aracılığıyla açığa çıktığı gözlemlenmiştir. Mizah unsurlarının çevirisinde hedef metin
odaklı bir çeviri anlayışının benimsendiği ve bu nedenle çeviri sürecinde mizahın
İngilizceden Türkçeye daha çok ikame stratejisi kullanılarak aktarıldığı çıkarımı
yapılmıştır. Genel olarak değerlendirildiğinde, kaynak metindeki mizah örneklerinin
başarılı bir şekilde hedef metne aktarıldığı ve kaynak kültürdeki mizah etkisinin hedef
kültürde de korunmaya çalışıldığı sonucuna varılmıştır.