Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Umut Deniz Öncel
Danışman: Mehmet Ali Akyurt
Özet:
Eski sanayi kentlerindeki sanayisizleşme süreçleri çöküntü alanlarının oluşmasına sebebiyet vermiş, kent yöneticileri kent imajı ve ekonomisini olumsuz etkileyen bu yerleri dönüştürmek için çeşitli stratejiler uygulamıştır. Bu çerçevede, kent ekonomisinde hizmet sektörünün payını artırma girişimi, ilk önce ABD kentlerinde denenmiş, bu yönelim, başarılı örneklerden sonra Avrupa kentlerinin yöneticilerince de takip edilmiştir. Çok sayıda Avrupa kentinde, kent kimliği güçlendirilerek kent markası oluşturulmuş ve kente turistler ile uluslararası beyaz yakanın gelmesi amaçlanmıştır. Kentlerin sanayisizleşme sürecinde önem kazanan hizmet sektörleri arasında kültürle ilişkili iş sahaları öne çıkmakta, kültür kentsel mekânın dönüşümünde iktisadi ve siyasi işlevler üstlenmektedir.
Bu tez çalışmasının odaklandığı Barcelona da sanayisizleşme ve çöküntü bölgeler sorununu kültür temelli kentsel dönüşüm yoluyla aşmaya çalışan Avrupa kentlerinden biridir. Araştırma, kültürün iktisadi ve siyasi işlevlerinin Barcelona kentsel mekânındaki tezahürlerini, bir başka deyişle kültürün Barcelona’nın kentsel dönüşüm sürecinde rolünü incelemektedir. Çalışmada temel veri toplama yöntemi olarak döküman incelemesi yöntemi tercih edilmiştir. Bilimsel makale, kitap, dönüşüm süreçlerine ilişkin gözlem ve fotoğrafların yer aldığı blog yazıları ile gazete haberleri, bölgesel ve merkezi resmî kurumların hazırladığı istatistik ve raporlar veri kaynağı olarak kullanılmıştır.
Tezde Barselona’nın 30 yıllık kültür temelli kentsel dönüşüm tecrübesi mahalle, uluslararası etkinlik, aktör, proje ve eski sanayi tesisi başlıkları altında sınırlandırılarak incelenmektedir. Barcelona’da kültür üretimi üstlendiği iktisadi ve siyasi işlevlerle; kültür tüketimi ise bireysel ve sınıfsal ayrıma olanak vermesi sayesinde önem kazanmakta; kültür kentsel mekânda yapılan dönüşümlerin temel aracı konumuna yükselmektedir. Bu bağlamda tezde “Barselona modeli”nin kültür yardımıyla kent merkezinde yer alan çöküntü alanlarını dönüştürmede diğer kentlere de uygulanabilecek bir örneklik sunduğu iddiası, tarihsel gerçekliklere dayalı olarak eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirilmekte, bu model benzer bir dönüşüm yaşayan New York, North Adams ve Glasgow gbi kentlerle karşılaştırılmaktadır.
Barselona’nın kent merkezinde yer alan ve olumsuz bir imaja sahip Raval Mahallesi kültür politikaları yardımıyla dönüştürülmüştür. Mahallenin ilk önce ismi değiştirilmiş, ardından kültür kurumlarının bölgede kümeleşmesi sağlanmıştır. Kentsel dönüşüm Raval Mahallesi ile sınırlı kalmamış, kültür temelli dönüşüm süreci kentte düzenlenen uluslararası etkinliklerle devam ettirilmiştir. Bilgi ekonomisinin gelişmesi amacıyla Poblenou Mahallesi’nde başlayan kentsel dönüşüm ise bu süreçte çıkarları çatışarak karşı karşıya gelen çeşitli aktörlerin uzlaştırılması ihtiyacını beraberinde getirmiştir.