Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: İstanbul Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi, İşletme Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Sema Nur Altuğ
Danışman: Oya Ekici
Özet:
Bugün kullandığımız şekliyle her ne kadar 20. yüzyılda tanımlanmış olsa da inovasyon aslında varoluşundan itibaren insanoğlunun faaliyetinin merkezinde, ekonomik büyümenin motorlarından biri olarak yer almaktadır. Ekonomik gelişmenin Sanayi Devrimi sonrasında kazandığı ivme ise hep artmakta ve inovasyonun önemini her geçen gün daha da fazlalaştırıp çevrimler arasındaki süreyi kısaltmaktadır. İnovasyonun önemli bileşenlerinden biri de Ar-Ge çalışmalarıdır ve rekabette geri kalmamak amacını güden devletler tarafından çoğunlukla desteklenmektedir. Bu çalışmaların daha etkili, verimli ve sürdürülebilir şekilde gerçekleştirilmesini sağlamada iş birliklerinin rolü ise giderek daha da görünürlük kazanmaktadır. Bu tezin amacı, Ar-Ge çalışmalarından daha yüksek toplumsal fayda elde edebilmek için iş birliklerinin nasıl kurulabileceğini, tarafların iş birlikçi oyun teorisine göre nasıl davranacaklarını modellemek ve bu konudaki dinamikleri keşfetmektir. Bu doğrultuda, üniversite-sanayi ve kamu Ar-Ge kurumu aktörlerinin; belirsizliği yüksek, karmaşık ve farklı uzmanlıklar gerektiren bir Ar-Ge çalışmasında yer alıp almama konusunda kendi kararlarını verebildikleri durumlarda ne tür iş birliklerinin hangi şartlarla oluşabileceği oyun teorisi ile bir koalisyon oyunu olarak incelenmiştir. Literatürde özdeş iki firma için yeni ürün geliştirme konusunda iş birliği yapmanın Nash Pazarlık çözümüne göre incelendiği bir modelin farklı nitelikteki üç oyuncunun rekabet öncesi iş birlikleri için koalisyon oyunu çözümlerine göre genişletilmesiyle kurulan oyun teorik model, büyük koalisyonu oluşturacak şartları inceleme fırsatı sunmaktadır. Ayrıca, model parametrelerinden biri olan Ar-Ge projesi başarısını tahmin etmeye yardımcı olabilecek etkileri incelemek amacıyla, tamamlanmış 170 Ar-Ge projesinin verileri kullanılarak otomatik model seçimi prosedürü ile bulunan logit modelinde Ar-Ge projelerinin uzatma almasının başarı algısını olumlu etkilediği, karma etkili lojistik regresyon modelinde de iş birliklerinin Ar-Ge proje başarısı üzerindeki etkilerinin bu projelerin türüne bağlı olarak değişkenlik gösterdiği gözlenmiştir. Dolayısıyla, iş birliği yapacak kuruluşlar belirlenirken Ar-Ge projelerinin türü, finansman türü ve amacının da göz ardı edilmemesi gerekmektedir. Başarı algısı ve iş birliği dinamiklerini irdeleyen soruların birlikte kullanıldığı keşifsel amaçlı çalışmada ise, üçü pilot çalışma kapsamında, görüşülen 16 uzman ile Ar-Ge projelerinin başarısının ne olduğu ve iş birliklerinin bunu nasıl etkilediği sorgulanmıştır. Oyun teorik model ise, Ar-Ge projelerinde üretilebilecek farklı çıktılara verilecek ödüllerin adil bir şekilde dağıtımını sağlayarak, projenin çıktılarının tamamının elde edilebilmesini garanti altına almayı ve toplumsal faydayı artırmayı hedeflemektedir. Proje sözleşmelerinde rol alan taraflar, özellikle fon sağlayan yapılar, farklı koalisyon yapılarının potansiyel gelirlerini Shapley değerine göre hesaplanan paylaşım oranları ile dağıtarak büyük koalisyonu oluşturabilir ve dolayısıyla toplam kazançları artırabilirler. Hem parasal değeri hem de güven, bilgi yatırımı, yetkinlik uyumluluğu gibi diğer iş birliği boyutlarının etkilerini göz önünde tutan modelimizle, öğrenme ile elde edilecek kazanımların iş birliği sebebiyle gelen ekstra maliyetlerden daha fazla olacağını göstermek, oyuncuların iş birliği lehine hareket edip projenin potansiyel çıktılarını arttırarak toplumsal faydayı çoğaltmalarına katkı sağlayacaktır.