Kasım
2023

Gökhan Yücel TÜBİTAK 2218 Yurt içi Doktora programı kapsamında "Tayfsal Bolometrik Düzeltme Hesabı" isimli projesiyle İstanbul Üniversitesinde Doktora sonrası araştırmacı olarak çalışacaktır.

Bir yıldızın yaptığı bütün ışımayı (ışınım gücünü) tek seferde gözleyebilecek bir teknolojiye henüz ulaşılamamıştır. Bundan dolayı fotometrik gözlemler dalgaboyu aralıkları belirlenmiş özel bantlar ile yapılır. Gözlenemeyen kayıp kısımlar ise kadir biriminde ifade edilmesi koşuluyla bolometrik düzeltme (BC) olarak tanımlanır. Bugüne kadar gerçekleştirilen tüm bolometrik düzeltme çalışmaları fotometrik veriler üzerinde yapılmıştır. Bolometrik düzeltmeler ise her bir yıldız için hesaplanması yerine tayf türlerine göre tablolar halinde listelenmiştir. Proje önerisinde, bolometrik düzeltmeler için farklı bir yöntem kullanılarak, yıldız tayfı üzerinden hesaplanmasını sağlayacak yeni bir yöntem önerilmektedir. Bu yöntem sayesinde etkin sıcaklığı bilinen bir yıldızın sadece tayfından o yıldıza özgün bolometrik düzeltme değeri elde edilebilecektir. Bunun için etkin sıcaklıkları ve yarıçapları duyarlı 100 civarında tek yıldızların tayfı kullanılacak ve çok yüksek hassasiyet ile görsel filtre V için 𝐵𝐶𝑉 sıfır nokta sabiti belirlenecektir. Daha sonra da analiz edilen yıldız tayfı ve duyarlı bir şekilde belirlenmiş olan sıfır nokta sabiti kullanılarak yıldızların bolometrik düzeltmeleri ilk defa tayf kullanarak hesaplanmış olacaktır. Bu yöntem dünyada bir ilk olacaktır. Bir yıldızın tayfından elde edilen bolometrk düzeltmesi sayesinde bu yıldızın diğer parametrelerinin de test edilmesinin yolu açılacaktır. Örneğin klasik yöntemi (𝐵𝐶𝑉 = 𝑀Bol – 𝑀V) kullanarak yıldızın mutlak görsel parlaklığı (𝑀V) bilinirse buradan önce yıldızın mutlak bolometrik parlaklığını sonra 𝑀Bol = 2.5 × log 𝐿 + 𝐶𝐵𝑜𝑙 bağıntısından L hesaplama imkânı olur. Doğrudan gözlenemeyen bu iki büyüklük böylece bir yıldızın tayfından elde edilebilecektir. Gözlenen tayfa fit edilen sentetik tayflardan tahmin edilen etkin sıcaklık (𝑇_eff) ve elde edilen L’den yıldızın yarıçapına (R), 𝐿 = 4𝜋𝑅^2𝜎𝑇_eff^4 bağıntısı ile ulaşmak da mümkün hale gelecektir. Projenin yapılmasını önerdiğimiz İstanbul Üniversitesi, astronomi alanında Türkiye’de kürsüsü bulunan ilk üniversitedir. Bünyesinde farklı astrofizik disiplininde çalışan birçok araştırmacı barındırmaktadır. Bundan dolayı projenin ilerleyişi anlamında birçok farklı görüş ve tavsiyelerin de proje boyunca katkısı olacağı aşikardır.