Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tekdemir G. (Yürütücü)
TÜBİTAK Projesi, 2021 - 2022
Araştırma projesi
üç aşamadan oluşmakta olup TÜBİTAK 1002 Hızlı Destek Programı tarafından
desteklenmektedir. Çalışmanın ikinci
aşaması olan nicel çalışmanın tamamlanması için 270 ortopedik engeli olan ve
270 engeli olmayan bireyden veri toplanılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Kişilerin araştırmaya dâhil edilebilmesi için
18 yaş üstü olmaları, İstanbul ilinde ikamet etmeleri ve ortopedik engele sahip
olmaları yeterlidir. Bireylerin ortopedik engel türü ve düzeyi; tekerlekli
sandalye, koltuk değneği gibi araç kullanma durumları araştırmaya katılımda
farklılık arz etmemektedir.
Araştırmanın Amacı ve Önemi
Araştırma engelli
olma ve cinsiyet şeklinde iki değişken temelinde tasarlanmış olup bu
değişkenlerin tek başına ve bir arada bireylerin sosyal karşılaştırma
düzeylerini ve kendilerine yönelik algılarını farklılaştırıp
farklılaştırmadığı; bu farklılığın derecesi ve hangi değişkenlerin aracı rol
oynadığı anlaşılmaya çalışılacaktır. Araştırmanın verimli bir şekilde
yürütülebilmesi açısından engel durumu ortopedik engel türü ile
sınırlandırılmıştır. Bunun yanı sıra cinsiyet değişkeni sadece bedensel cinsiyet
ile sınırlı tutulmayıp toplumsal cinsiyet rollerinin içselleştirilme düzeyi de
çalışmaya dahil edilmiştir. Sosyal konumumuz içerisinde kendimiz ve diğerleri
arasında yaptığımız sosyal karşılaştırma, benlik değerlendirmemiz açısında
önemli bir araçtır. Literatür taramasından edinilen bilgiler ışığında sosyal
karşılaştırma düzeyi, psikolojik dayanıklılık ve benlik kuramındaki değişimler;
engele sahip olma ve cinsiyet değişkenleri ile ilişkisi bakımından
karşılaştırılacaktır. Engel durumu salt tıbbi bir kavram olmadığından kişilerin
engel durumuna yönelik atıfları araştırma çerçevesinde dikkate alınmaktadır. Bu
konuda kapsamlı bir kavrayış edinebilmek için literatürde karşılığı bulunmayan
engelliliğe ilişkin algılanan tutumları ölçmek amaçlı bir ölçüm aracı geliştirilmesi
planlanmaktadır. Bu ölçek, hem engeli olmayan hem de engeli olan bireylere
yönelik olduğundan farklılık arz etmektedir. Belirlenen değişkenler üzerinden
engelli kadın, engelli erkek, engeli olmayan kadın ve engeli olmayan erkek
grupları arasında yapılacak karşılaştırmanın, gruplar arası farklılıklara etki
eden faktörlerin anlaşılabilmesine yönelik bulgular sunacağı düşünülmektedir.
Engelli bireyler içerisinde daha dezavantajlı durumda olduğu düşünülen, hem
kadın hem engelli olmanın neden olduğu süreçlerden etkilenen engelli kadın
bireylerin deneyimlerine yönelik ayrıntılı bilgi toplanması amacıyla, nicel
araştırma aşamasında normal dağılımdan farklılaştığı gözlenen katılımcılar
arasından seçilenler ile yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılacaktır. Bu
sayede engelli kadınların deneyimlerinin çok boyutlu incelenmesi
planlanmaktadır. Edinilecek tüm veriler ışığında bu araştırma, bilhassa engelli
kadınlara yönelik müdahaleler için kaynak olma gayesi taşımaktadır.
Araştırmanın Yöntemi
Bu araştırma, nicel
ve nitel yöntemlerin kullanıldığı karma desene sahip olup 3 aşamadan
oluşmaktadır.
1. Aşama-Ölçek geliştirme: Engelli ve engeli bulunmayan bireylerin yaşadıkları toplumda
engelliliğe ve engelli bireylere yönelik algıladıkları olumlu-olumsuz
tutumların belirlenmesi amacı ile alanyazında örneğine rastlanmayan Ortopedik
Engelliliğe İlişkin Tutum Ölçeği geliştirme çalışması yapılmıştır. Veri toplama
aşaması tamamlanmış ve analizler gerçekleştirilerek 2.aşamada kullanılmaya hale
getirilmiştir
2. Aşama-Nicel Araştırma: Engeli olan ve engeli olmayan kadın ve erkek bireylerin sosyal
karşılaştırma düzeyleri (Sosyal Karşılaştırma Ölçeği-SKÖ), toplumsal cinsiyet
rollerine ilişkin algıları (Toplumsal Cinsiyet Algısı Ölçeği) , engelliliğe
yönelik tutumları(Engelliliğe İlişkin Tutumlar Ölçeği), psikolojik sağlamlık
düzeyleri (Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği) ile benlik kuramı (Benlik Kuramı
Ölçeği) puanları ilgili ölçekler kullanılarak incelenecektir. Katılımcılara
kişisel bilgilerinin toplanması amacıyla ayrıca demografik bilgi formu
verilecektir. Karşılaştırmanın sağlıkla yapılabilmesi ve karıştırıcı
değişkenlerin azaltılması adına sosyoekonomik seviyeyi de yordayan eğitim
durumuna göre hem engelli hem engeli olmayan erkek- kadın katılımcılardan ilkokul
ortaokul, lise-önlisans ve lisans-lisanüstü olarak 3 alt grup oluşturulması
planlanmaktadır.
3. Aşama-Nitel Araştırma: Nicel araştırma aşamasında ölçeklerden edinilen puanlar bağlamında grup
ortalamalarının altında ve üstünde puanlar almış olan engelli kadın bireylerden
seçilen 6-10 arası kişi, yarı yapılandırılmış görüşmeler ile nitel yöntemle
değerlendirilecektir. Araştırmanın Örneklemi İstanbul ilinde 18-65 yaş
aralığındaki ortopedik engelli bireylerin sayısına istinaden; Ölçek geliştirme çalışması için 135 engelli
birey ve 135 engeli olmayan bireyin;
Nicel çalışma için 270 engelli birey ve 270 engelli olmayan bireyin
dahil edilmesi planlanmaktadır. Nitel
araştırma için katılımcı sayısı 6-10 arasında belirlenecektir. Katılımcıların
yaş aralığı 18-65 yaş olarak belirlenmiştir. Katılımcılar sadece ortopedik
engeli bulunan bireylerden ve herhangi bir engeli olmayan bireylerden
seçilecektir. İki gruptaki kadın ve erkek katılımcı sayılarının eşit olması
amaçlanmaktadır.