Bitki Türevli Biyoaktif Bileşenlerin Kanser Tedavisinde Hücre Ölümünü Hedeflemede Kullanılması ve Biyoinformatik Analizi


BULAN N. Ö. (Yürütücü), ÖZCAN F. G., AYTEN Z.

Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, BAP Y.Lisans, 2023 - 2025

  • Proje Türü: Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje
  • Destek Programı: BAP Y.Lisans
  • Başlama Tarihi: Nisan 2023
  • Bitiş Tarihi: Ocak 2025

Proje Özeti

Kanser hücrelerimizin yaşam süreleri boyunca DNA'larında meydana gelen dinamik değişiklikler sonucu beliren karmaşık ve ölüm oranı yüksek genetik bir hastalıktır. Günümüzde kanser ilaçlarının %60'ından fazlası doğal bileşiklerden üretildiği için kanser tedavisinde bitki türevli biyoaktif bileşenler büyük bir önem arz etmektedir. Çeşitli bitkilerin farklı bölgelerinden elde edilen betülinik asit lupan tipi pentasiklik triterpenoid olup apoptoz indükleyici, anti-enflamatuar ve anti-kanser etkinliğe sahip olduğu bilinmektedir. Bu çalışmada, betülinik asidin akciğer kanser hücre hatları üzerinde sitotoksik ve hücre ölümü çeşitlerinden apoptoz indükleyici etkilerinin araştırılması amaçlanmıştır. Bu bağlamda, sitotoksik ve apoptotik etkileri saptandıktan sonra bu etkilerin altında yatan moleküler mekanizmalar araştırılacak ve biyoinformatik analizlerle değerlendirilecektir. Bu bağlamda, akciğer kanseri hücrelerinde ifadesi artan veya azalan genlerin tanımlanması kanser dinamiğinin daha iyi anlaşılmasını sağlayarak mevcut kanser tedavisinde etkinin arttırılması ve/veya yeni tedavi stratejilerinin geliştirilmesi için model oluşturulabilecektir.
Bu çalışmada, betülinik asidin, kanser hücre hatlarına 12-48 saat aralığında uygulanarak akciğer kanser hücre hatları üzerine sitotoksik etkisi MTT yöntemi ile değerlendirilecektir. Daha sonra betülinik asidin kanser hücrelerinde apoptozu indüklediği optimum dozu saptanmaya çalışılacaktır. Apoptozun saptanmasında morfolojik ve biyokimyasal yöntemler kullanılacaktır. Bu amaçla,faz-kontrast/floresan , ışık mikroskobu yöntemleri kullanılacaktır. Ayrıca apoptoza özgü 180-200 baz çifti ve katları biçiminde kırılmalar olarak gözlenen DNA fragmentasyonu, QIAxcell cihazında görüntülenecektir. Betülinik asidin apoptotik etkisini hangi yolakları aktive ederek gösterdiğini açıklamak amacıyla da mikrodizi analizi yöntemi kullanılarak biyoinformatik analizlerle değerlendirilecek ve ardından apoptoza özgü genlerin ifadeleri qRT-PCR yöntemi ile tespit edilecektir. Kontrol ve deney grupları arasındaki karşılaştırmalarda tüm deney setlerinde veriler ortalama ± SD olarak ifade edilecektir. Tüm istatistiksel analizler tek yönlü ANOVA ardından TUKEY testi yapılarak, GraphPad Prism yazılım programı ile değerlendirilecektir. İstatistiksel olarak p<0,05 değeri anlamlı kabul edilecektir.

Projeden elde edilecek sonuçlar literatürde betülinik asit gibi güçlü sitotoksik etkisi olan bitki türevli biyoaktif bileşiğin akciğer kanser tedavisindeki olası yerini göstermesi açısından oldukça önemli olacaktır.