Crataegus meyeri Pojark Bitkisi Üzerine Farmakognozik Araştırmalar

Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2023 - 2025

Proje Türü: Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje
Başlama Tarihi: Mayıs 2023
Bitiş Tarihi: Mayıs 2025

Proje Özeti

Rosaceae familyasına ait bir cins olan Crataegus L.’ nin dünya genelinde yaklaşık 150 ila 200 türü olduğu bilinmektedir.Türkiye Florası’na göre Crataegus cinsi 24 takson 17 tür, 2 alttür ve 5 varyete olarak Türkiye’de tespit edilmiştir. Yapılan en son çalışmalara göre bu sayı 34 takson, 24 tür, 4 alttür, 6 varyete ve 6 melez tür altında toplanmış olup, bu taksonlardan 10’u endemik olarak kabul edilmiştir.
Crataegus, Çin, Avrupa ve Kuzey Amerika'da uzun bir tıbbi geçmişe sahiptir. Çin’de hazmettirici ve ishali kesici olarak, Kuzey Amerika'da ise mesane sorunu, ishal ve jinekolojik sorunları için ve Avrupa'da sedatif, antispazmodik, uykusuzluk, böbrek ve mesane taşlarının tedavisinde kullanılmıştır. Türkiye'de meyveleri geleneksel olarak bağırsak problemlerine karşı ve idrar söktürücü olarak kullanılmaktadır.
Crataegus ekstrelerinin bugünkü bilinen dolaşım problemleri tedavisinde kullanımı 19. yüzyılda İrlandalı bir doktor tarafından başlatılmıştır. Güncel çalışmalar, bitkinin meyve, yaprak ve çiçeklerinin ekstreleri, hafif ve kronik kalp yetmezliğinde, anjina pektoris ve ateroskleroz tedavisinde ve hipertansiyonda etkili olduğu bulunmuştur. Crataegus drogları antibakteriyel, antiviral, antioksidan, antienflamatuvar, mide koruyucu, hipoglisemik, antihiperlipidemik, hepatoprotektif ve immünostimülan etkilere sahip olduğu birçok çalışma ile tespit edilmiştir. Crataegus ekstrelerinin biyoaktiviteleri, fenolik bileşikleri, özellikle flavonoit glikozitleri ve proantosiyanidinler ile ilişkili olduğu rapor edilmiştir. Fitoterapide kullanılan bitkiler içinde Crataegus drogları önemli bir yan etkilerinin olmaması ve güvenli terapötik etkinliği nedeniyle özel bir yere sahiptir.
Tez süresince çalışılması planlanan Crataegus meyeri Pojark. Türkiye’de doğu ve iç Anadolu’nda yetişmektedir. Çalışmamızda bu tür üzerinde çiçek, yaprak ve meyve ekstreleri elde edilecek ve daha sonra kromatografik yöntemler kullanarak madde izolasyonu yapılacaktır.
Bu tez çalışmasında Türkiye’ de Roğuk olarak bilinen ve endemik olmayan bir tür olan Crataegus meyeri Pojark., daha öncesinde fitokimyasal olarak çalışılmamış olması nedeniyle bitkinin yaprak, çiçek, ham meyve ve olgun meyvelerinde başta flavonoit bileşikleri olmak üzeri fenolik bileşiklerin izolasyonu, yapılarının aydınlatılması amaçlanmaktadır. Ayrıca Crataegus cinsine ait türlerin etnobotanik olarak yaygın kullanmalara sahip olması nedeniyle, bu türle yapılan çalışmalar sonucu elde edilecek verilerin bitkisel ilaçların geliştirilmesine katkı sağlaması hedeflenmektedir.