Akademik Veri Yönetim Sistemi
YILDIZ T. (Yürütücü), GERÇEK Y. C., ÇANAK Ö., ELDEM V., CÖMERT N.
TÜBİTAK Projesi, 2024 - 2026
Poikilotermik hayvanlarda enerjinin bölünmesiyle ilgili en sık tartışılan sorun, somatik gelişim ve üreme arasındaki denge
olmuştur. Hayvanların somatik büyümeye mi yoksa gametlerin büyümesine mi daha fazla enerji harcayacağına bir 'karar'
vermesi gerektiği iddia edilmektedir. Bu proje önerisi yürütücü için klasik yaşam öyküsü ve üreme çalışmalarının ötesine
geçerek balık popülasyonlarının yıllık döngüleri sırasında enerji birikimi ve enerjinin temel yaşam fonksiyonları arasından
(büyüme ve üreme) döngüsel çevrimi ile ayarlanan farklı dokulara tahsisini incelemek adına önemli bir kariyer adımı
olacaktır. Çalışmanın planlanan yapısı morfometrik, histolojik, moleküler ve enerjetik teknikleri içine alacak şekilde
özgünleştirilmiştir. Proje mevcut yapısı özgün bir iş akışı (work flow) önermekte ve bu iş akışı içerisinde moleküler ve
enerjetik analizler proje yürütücüsü için mevcut bilgi birikimini iki yeni teknikle ileriye taşıma fırsatıdır. Önerilen iş akışı
balık biyo-ekolojisinde güncel olarak tartışılan bir alanın (üreme ve büyüme arasındaki fenolojinin) somut veri ile
bulgulandırılmasına ve kavramsallaşmasına katkı sağlayacaktır ve yürütücünün tanınırlığını artıracaktır. Mezgit
balığı Batı Karadeniz’de demersal kaynaklar arasında baskın tür ve dip trol balıkçılığı için birincil hedef türdür. Bugüne
kadar özellikle Doğu Karadeniz’de popülasyonun genel biyo-ekolojisi ile ilgili birçok çalışma yapılmasına rağmen Batı
Karadeniz’de çalışmalar sınırlıdır. Yapılan çalışmalar temel yaşam özelliklerini tanımlamaya yönelik olarak
gerçekleştirilmiştir ancak türün yıllık enerjetik döngüsü ve enerjiye bağlı etkileşimler değerlendirilmemiştir. Uzun bir üreme
dönemi olması bakımından ilgi çeken mezgit balığının yıl boyunca aldığı enerjiyi nasıl yönlendirdiği, juvenil ve ergin
bireylerin enerji miktarı ile morfometrik kondisyon indeksleri arasındaki ilişki, nükleik asit türevli indekslerin ve bu etkenlerin
türün yumurta verimliliğine etkisi incelenecektir. Proje çalışması için ekibin içerisinde lisans bursiyeri ve yüksek lisans
bursiyeri de dahil edilerek bu bursiyerlerin konular ile ilgili alt yapı edinerek ileride benzer konular üzerinde uzmanlaşmaları
düşünülmektedir. Yürütücü ise bu proje ile elde edeceği deneyim sayesinde hem önerdiği iş akışını literatüre kazandırma
hem de diğer denizlerimizde başka türler için proje geliştirme olanağı sağlayacaktır. Proje sonrasında önerilecek çalışma
prensipleri ile proje çıktısı olarak kapsayıcı nitelikte bir uluslararası yayın ve uluslararası toplantılarda sözlü olarak sunum
yapmak için yeterli veri elde edilerek yaygın etkiyi arttırmaya çalışılacaktır. Ayrıca, konu ve tür ile ilgili enerji ve etkileri ile
ilgili ilk veri seti oluşturularak ileri de yaşam stratejisi farklı türler ile ilgili yapılacak çalışmalara hem altlık hem de
karşılaştırma yapma imkanı doğacaktır.