Akademik Veri Yönetim Sistemi
UZUN M. (Yürütücü), KULAKSIZ İ.
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2022 - Devam Ediyor
Tüberküloz, hala dünya genelinde önemli bir halk sağlığı sorunu olmaya devam
etmektedir. Mycobacterium tuberculosis kompleksinin neden olduğu bu enfeksiyon, her yıl
milyonlarca insanı etkilemekte, önemli bir morbidite ve mortalite nedeni olmaktadır. Çok ilaca
dirençli (ÇİD) ve yaygın ilaca dirençli (YİD) suşların artışı, hastalığın tedavisini daha da
zorlaştırmaktadır.
Antitüberküloz ilaçların yaygın veya bilinçsiz kullanımı, Covid-19 salgını sürecindeki
sağlık sistemi aksaklıkları, göç hareketleri gibi sebeplerle ÇİD suşlarda ikincil ilaçlara karşı
direnç tüberkülozun kontrolü ve tedavisi için bir tehdit oluşturmaktadır. Direncin tespitinde
moleküler yöntemlerin kullanımı, hızlı ve güvenilir sonuç sağlamaları nedeniyle
önerilmektedir.
Bu amaçla çalışmada 51 ÇİD Mycobacterium tuberculosis kompleksi suşu öncelikle
türlerine ayrılmış (GenoType MTBC, Hain Lifescience, Almanya) ve tüm suşlar
Mycobacterium tuberculosis/canettii olarak bulunmuştur. Bu suşların 44 (%86,2)’ünün ÇİD
olduğu belirlenmiş (GenoType MTBDRplus) ve ÇİD olduğu belirlenen 44 suş için sekonder
ilaçlara direnç ve dirençle ilişkili mutasyon bölgeleri (GenoType MTBDRsl) saptanmıştır. ÇİD
olduğu belirlenen suşlarda en sık saptanan mutasyon bölgeleri; rpoB S531L (41/44, %93,2) ve
katG S315T (37/44, %84) olarak belirlenmiştir. İkincil ilaçlara dirençli bulunan 14 suşun
(14/44, %31,8) sekizinde (%18,2) florokinolonlar için en sık tespit edilen mutasyon bölgeleri
gyrA A90V (4/8, %50), kalan altısında (%13,6) parenteral ilaçlar için rrs A1401G (4/6, %66,6)
olarak saptanmıştır. Dört suş ÇİD olmadığı halde, ikincil ilaçlara dirençli bulunmuştur.
Sonuç olarak, Mycobacterium tuberculosis suşlarında ikincil ilaçlara direnç ve dirence
neden olan mutasyonların tanımlanması epidemiyolojik verilere önemli bir katkı sağlamıştır.
Yapılan çalışmaların sayısı arttıkça daha farklı mutasyon bölgelerini belirlemek mümkündür.
Bu çalışmayla direnç tespitinde moleküler yöntemlerin laboratuvar tanı süreçlerine
entegrasyonunun önemli olduğu da ortaya koyulmuştur.
Anahtar kelimeler: Mycobacterium tuberculosis, ÇİD, antitüberküloz ilaç direnci,
ikincil ilaç direnci, line probe assay, GenoType MTBC, GenoType MTBDRplus, GenoType
MTBDRsl.
Bu çalışma, İstanbul Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından
desteklenmiştir. Proje No: 39438