Akademik Veri Yönetim Sistemi
Korkmaz H. (Yürütücü), AYAS O. G., EKİNCİ M. U., TOKER H.
TÜBİTAK Projesi, 1001 - Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı, 2023 - 2026
Klasik Türk Müziği repertuarında XV. ila XVIII. yüzyıllar arasında yaşamış bestecilere atfedilen çok sayıda eser bulunmaktadır. Türk musikisi tarihinde nota kullanımı yaygınlaşmadığından, müzik eserleri sözlü aktarım yoluyla günümüze ulaşmıştır. Söz konusu eserler meşk sistemiyle üstattan çırağa nakledilmişse de eserlerin künye bilgileri nota ya da güfte mecmualarına titizlikle işlenmiştir. Güfte mecmualarından istifade ile Klasik Türk Müziği’nin sözlü eser varlığını görmek, müzik eserlerinin künyesini tespit etmek ve künyelerden bestekârlara ulaşmak mümkündür. Sözlü aktarıma dayanan bir müzik geleneğinde, en eski dönemlerden beri ‘eser’ ve ‘bestekâr’ kavramına böylesine merkezi bir önem atfedilmiş olması oldukça dikkat çekicidir. Ancak uluslararası literatürde henüz bu olgu tarihsel müzikoloji ve sosyoloji disiplinleri tarafından kapsamlı bir araştırmanın konusu haline gelmemiştir. Nota defterleri ve özellikle güfte mecmuaları incelenerek Türk müzik tarihinde bestelenen ve sözlü aktarım yoluyla XX. yüzyıla ulaşabilen eserler üzerinde çalışma yürütmek mümkündür.
Bu araştırma projesinin başlıca özgün değeri, Klasik Türk Müziği’ni ‘eser’ odaklı incelemektir. Bugüne kadar genellikle dönem ya da besteci ağırlıklı yürütülen müzik tarihi çalışmaları bu sayede yeni bir boyut kazanabilir. Bu projede XV.-XVIII. yüzyıllar arasına tarihlenen eserlerin ortaya çıkışı, yayılışı, icra edildiği farklı ortamlar, kayda geçirildiği kaynakların çeşitliliği, ilişkilendirildiği bestekâr ya da bestekârların kimliği ortaya konacaktır. Proje başarıyla tamamlandığında mevcut repertuar kütüklerinde ve veritabanlarındaki künye bilgilerinde bulunan hatalı bilgiler minimize edilmiş ve tarihsel müzik eserleri ilk defa bütüncül olarak belgelere dayalı biçimde incelenmiş olacaktır.
Projede tarih, tarihsel müzikoloji, tarihsel etnomüzikoloji disiplinlerinin iş birliği, kodikoloji ve sosyoloji disiplinlerinin desteği ile günümüz klasik musiki repertuarında yer alan sözel ve çalgısal müzik eserleri, bu proje için uygun olan yeni yöntemler kullanılarak incelemeye tabi tutulacaktır. Araştırmada bugünden geriye gidilerek kronolojik bir araştırma yapılacak, müzik eserlerinin özgün geçmişleri, künye bilgilerindeki dönüşüm ya da süreklilik ortaya konacaktır. İlk önce dijital veritabanlarında bulunan bilgiler derlenecek, daha sonra saha araştırmaları ile projenin kapsamına girecek bilgi ve belgeler derlenecektir.
Projede tarih, müzikoloji, etnomüzikoloji, müzik sosyolojisi uzmanları yer alacak ve disiplinlerarası bir araştırma yürüteceklerdir. Projenin 36 ay sürmesi hedeflenmektedir. İlk 4 ayda üzerinde çalışılacak temel veri bütününün elde edilmesine yönelik çalışılacaktır. Sonra İstanbul ve Ankara’dan başlanarak Türkiye’nin çeşitli illeri ile Almanya, İtalya, Danimarka, İsveç, Bosna-Hersek, Azerbaycan ve Mısır’da saha çalışması yürütülecektir. 10 iş paketi içinde tamamlanması gereken belirleme ve inceleme hedefleri yerine getirildikten sonra son 10 ayda, elde edilen verilerin sistematik analizi gerçekleştirilecektir. Projenin süre kurgusu 12 iş paketi üzerinden hesaplanmıştır.
Bu çalışma, doktora, yüksek lisans ve lisans öğrencilerini destekleyerek projede edindikleri formasyonla Klasik Türk Müziği eserleri üzerine özgün çalışmalar üretmelerine ve Türk akademisinde henüz kurumsallaşmamış bir disiplin olan repertuar tarihinin temellerinin atılmasına imkân sağlayacaktır. Ayrıca, dünyanın sözlü aktarıma dayanan en büyük klasik müzik geleneklerinden birinin repertuarını bilimsel yöntemlerle incelemesi açısından, bu araştırma projesine ait çıktıların ulusal ve uluslararası literatürde uzun yıllar sürecek bir etki yaratması arzu edilmektedir.