Akademik Veri Yönetim Sistemi
Demirel N. (Yürütücü), Gül G.
TÜBİTAK Projesi, 2015 - 2016
Balıkçılık yönetimine ekosistem yaklaşımı, bir balık stoğunun kritik öneme sahipgöstergeleri üzerinden sürdürülebilirlik düzeyini belirlemeyi amaçlarkenekosistem bileşenlerine de en az zarar verecek planlamanın yapılmasını gözetir. Balıkçılık etkinliği, yalnızca avlanan balıkla avlayan balıkçı arasında gerçekleşenbir etkinlik olarak değil, hem avlanan balığın ekosistemin diğer bileşenleriyle olan ilişkisi kapsamında hem de avcılığın yapıldığı koşullarla stok üzerinde oluşançeşitli baskılar kapsamında çok yönlü ele alınması gereken bir etkinliktir. Ülkemiz denizlerinde ekonomik balık stokları üzerine az sayıda, dağınık ve kısıtlı zamanserisi içeren veriler bulunmaktadır. Bu verilerin nasıl değerlendirilebileceği, balıkstoklarına dair bütüncül bir yaklaşım sunup sunmayacağı üzerine henüz bir çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışmada, 1990-2016 yılları arasında İstanbulÜniversitesi Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü tarafından yapılan çeşitlideniz izleme çalışmalarından elde edilmiş balıkçılık verileri değerlendirilerek Marmara Denizi’nde bulunan berlam balığı (Merluccius merluccius) stoğununzamansal değişimi ve mevcut durumunun ortaya konması amaçlanmıştır.
Ekonomik öneme sahip olması nedeniyle Marmara Denizi’nde yapılmakta olanbalıkçılık faaliyetleriyle bu balık stoğu üzerindeki av baskısı yüksektir ve TÜİK 2015 yılı Su Ürünleri İstatistiklerine göre son 20 yılda avcılık değerlerinde açıkçabir düşüş gözükmektedir. 2000’li yılların başlarında yaklaşık 18000 ton olan av miktarı, 2015 yılı istatistiklerine göre 81 tona gerilemiştir. İzleme çalışmalarınınbulgularına göre berlam balığının Marmara Denizi’nde senelere göre avkompozisyondaki biyokitle miktarlarında açık bir düşüş olduğu ortaya konmuş ve 1995 yılında % 53’ünü, 1996 yılında % 60’ını, 2009 yılında % 36’sını, 2010yılında %16’sını, 2011 yılında % 23’ünü, 2016 yılında ise % 0.8’ini oluşturduğuhesaplanmıştır.
Marmara Denizi’nde berlam balığı stoğunun durumunu ortaya koyan CMSYyönteminin sonuçları, 2000-2015 yılları arasında stoğun kritik durumun da altındaseyrettiğini, mevcut biyokitle değerlerinin sürdürülebilir değerlere oranının 1’inhatta 2003 yılından itibaren 0,5 oranının altında kaldığını göstermektedir. Balıkçılıktan kaynaklı ölüm oranı 2012 yılından itibaren 1’in altına düşse de budurum 2000-2012 arasında ortalama 1,5 civarında seyreden oranın sonucuolarak stoğun çökmesine bağlı olarak av değerlerinin düşmesinden kaynaklanmaktadır.