TÜBİTAK Projesi, 2017 - 2020
Projemiz kapsamında Cerasus cinsinin Türkiye’de yayılış
gösteren 14 taksonununda 100 popülasyondan örnekleme yapılmıştır. Bazı
taksonların tek lokaliteye sahip olması ve bazılarının endemik olması örnek
sayısında daralmaya neden olmuştur. Cerasus
taksonlarının tamamında yaprak morfolojisinin yüksek varyasyona sahip
olduğu, daha önce karakter olarak kullanılan trikom özelliklerinin de değişen
ekolojik koşullardan etkilendiği tespit edilmiştir. Tohum ve endokarp yüzey
yapılarının oldukça kararlı olduğu, bu
nedenle tek başlarına birer diyagnostik karakter olarak kullanılamayacakları
görülmüştür. Yaprak yüzey mikromorfolojisinin, popülasyonlar arasında farklılık
gösterdiği saptanmıştır. Kristal dağılım ve tiplerinde bazı farklılıklar
görülse de tür kategorisinde sağlıklı bir ayrım için kullanılamayacağı ortaya
konmuştur. Yaprak anatomisi incelemelerinde üç farklı mezofil tipi görülmüş,
bazı grupları oldukça net bir şekilde ayırdığı halde tür düzeyinde taksonomik
parametre olarak değerlendirilemeyeceği görülmüştür. Tüm taksonların genç
sürgünleri üzerindeki lentisellerin boyuna konumlanabildiği saptanmıştır. Cerasus erzincanica’nın ayrımında
kullanılan bu karakter diyagnostik değer taşımamaktadır.
Moleküler analizler sonucunda
haplotipler tespit edilmiş ve Anadolu diagonalinde çeşitliliğin fazla olduğu
belirlenmiştir. Kloroplast ve nüklear genom verileri doğrultusunda filogenetik
analizler varyetelerin birbirine yakınlığını göstermesine rağmen, kloroplast
bölgelerinin ayrım konusunda gerekli detayı veremediği belirlenmiş, ITS
bölgesinden alınan sonuçlar morfolojik bulgular ile paraleldir.
Polifenolik bileşenlerinden
2-hidroksi trans sinamik asit sadece C.
mahaleb taksonlarında tespit edilmiştir. Phlorizin ise C. hippophaeoides, C. prostrata,
C. brachypetala ve C. avium taksonlarında belirlenmiştir.
Resveratrol maddesinin de C. avium’a
spesifik olduğu tespit edilmiş olup diğer taksonlardan farklı olarak para
kumarik asiti ihtiva etmediği görülmüştür. Daha ayrıntılı bir çalışma ile bu
gruptan kemotaksonomik veri alınabileceği tespit edilmiştir. Cerasus taksonları meyvelerinin iyi bir
antioksidan kaynağı olduğu, meyvelerin farklı ekstraksiyon yöntemleri ile pilot
ölçekte ekstrakte edilebildiği ve polifenollerin maksimum seviyede bu yeni
nesil ekstraksiyon teknikleri ile elde edilebilecekleri belirlenmiştir.
C.
incana var. velutina, coğrafi
izolasyon nedeniyle ayrı tutulmuştur, bunun dışındaki, tüm infraspesifik
taksonlar, proje sonuçları doğrultusunda birleştirilerek 4 yeni sinonim
oluşturulmuştur. Bunların yanında C.
erzincanica taksonunun da C.
angustifolia taksonunun sinonimi olduğu saptanmıştır.