Akademik Veri Yönetim Sistemi
İktisadi ve İdari Bilimler Alanında Akademik Çalışmalar: Teori ve Uygulamalar, Suzan ODABAŞI GÜRGİL,Buğra BAĞCI,Yavuz Kağan YASIM, Editör, Gazi Yayın Dağıtım, Ankara, ss.209-233, 2023
Türkiye, tahıl üretimi ve hayvan yetiştiriciliğinde binlerce yıllık bir
geçmişe sahiptir. Sanayinin, üretimin her alanında olduğu gibi tarımsal
ürünlerin işlenmesine de dâhil olması ile birlikte, Türkiye’nin üretim biçimi
tarımsal ürünlerin üretiminden, bu ürünlerin bir hammadde olarak gıda
endüstrisinde işlenip yurtiçi ve yurtdışı pazarlara sunulmasına doğru
kaymıştır. Bu çalışmada Türkiye’nin gerek tarım ürünleri ve hayvancılıkta
gerekse işlenmiş gıda ürünleri sektöründeki tarımsal dış ticaret performansı,
ürün haritalandırması yöntemiyle değerlendirilmektedir.
Ülkelerin dış ticaret performansları değerlendirilirken, ihracat sepetinin
kompozisyonu ve göreli önemini, ihracat pazarlarının niteliği ve çeşitliliğini
ele almak önemlidir. İhracat sepetinde görece katma değeri yüksek ürünlerin
yer almasının yanında ürün çeşitliliğine gidilmesi, uluslararası pazarların
ihtiyaç duyduğu ürünleri karşılama olasılığını arttırmaktadır. Ayrıca ihracatın
yanında, ithalatın gelişimi ve dış ticaret dengesinin seyri de küresel ticaret
ağlarından bir ülkenin kazançlı çıkması ve ödemeler dengesine katkı
sunulması bakımından oldukça önemlidir.
Bu çalışmada, dış ticaret performansı ile ilgili bu bilgilerin ışığında,
Türkiye’nin Harmonize Sistem 01-24 arasındaki 6 basamaklı tarımsal ürün
ticaretinin performansı ürün haritalandırması yöntemiyle değerlendirilmeye
çalışılacaktır. Birinci kısımda, ülkelerin dış ticaret performanslarının
değerlendirilmesinde kullanılan endeksler ile ilgili bilgiler sunulmakta, ikinci
kısımda bu endekslerden hareketle tarımsal ürün ticareti özelinde yapılan
çalışmalar özetlenmekte, üçüncü kısımda ise Türkiye’nin 2002-2018 dönemindeki tarımsal dış ticareti, ürün haritalandırması yöntemi ile analiz
edilmektedir. Çalışma, ürün haritalandırması yöntemi ile Türkiye’nin tarımsal
dış ticaretini Harmonize Sistem 6 basamaklı ayrıntı düzeyinde analiz eden ilk
çalışma olması bakımından literatüre katkı sunma çabasındadır.