Akademik Veri Yönetim Sistemi
Avrasya Dosyası, cilt.14, sa.1, ss.89-111, 2023 (Hakemli Dergi)
Bu araştırmanın amacı, 06 Şubat 2023 günü Kahramanmaraş merke- zli yıkıcı depremlerin toplumsal etkilerini incelemektir. Araştırmada depremzedelerin deprem anındaki deneyimleri, yaşanan hasar ve kayıplar, kurtarma ve yardım faaliyetleri ile deprem sonrasında yaşadıkları psiko-so- syal sorunların boyutları, onların perspektifinden anlaşılmaya çalışılmıştır. Ayrıca depremzedelerin yaşadıkları afete atfettikleri anlam da ortaya konulmaya çalışılmıştır. Araştırma, yıkıcı depremlerden üç hafta sonra, katılımcı gözlem ve esnek nitel görüşme yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Depremzede- lerin hassasiyetleri dikkate alınarak, görüşmeler doğal akışı içinde yapılmış ve depremzedelerin sözlerini kesmemeye özen gösterilmiştir. Deprem sonrasında bölgede güçlü bir pro-sosyal davranışın (toplumsal dayanışmanın) geliştiği gözlenmiştir. İlk günlerde az da olsa anti-sosyal davranışlar (yağma ve suç) örnekleri görülmüş, ancak kısa süre- de kontrol altına alınmıştır. Görüşme yapılan depremzedelerin büyük bir bölümünde uykusuzluk, kaygı, korku, sinirlilik, konsantrasyon sorunları, unutkanlık, anlamsızlık ve gelecek kaygısı gibi psikolojik belirtiler gözlenmiştir. Kadınlar, çocuklar ve yoksullar diğer gruplara kıyasla depremden daha olumsuz etkilenmişlerdir. Ayrıca yaşanan depreme atfedilen anlam, kişinin eğitim, gelir ve dini bağlılık düzeyine göre değişmektedir. Görüşme yapılan katılımcıların bir bölümü depremin yıkıcı etkilerini tabiat kuralları, denetimsizlik, çürük binalar gibi nedenlerle açıklarken, daha büyük bir bölümü de depremi günahkârlıkların bir sonucu veya Tanrının bir cezası olduğunu düşün- müşlerdir. Deprem bölgesinde, depremin neden olduğu stres ve kaynakların sınırlı olması ve aynı deprem çadırı alanlarının paylaşılmasının etkisiyle, göçmen karşıtlığı yoğun bir şekilde gözlemlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Kahramanmaraş depremleri, psiko-sosyal sorunlar, pro-sosyal davranış, anti-sosyal davranış ve anlam atfetme