Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi, sa.19, ss.1-29, 2015 (Hakemli Dergi)
Geleneksel Türk tiyatrosu türlerinin ne zaman ve nasıl ortaya çıktıklarına dair bilinmeyen noktalar çok fazladır. Örneğin Karagözün Mısır’dan mı yoksa Çin’den mi geldiği konusunda kesin konuşabilmemiz için yeterli kaynağımız yok. Aynı şekilde Ortaoyununun bir 17.yy buluşu mu yoksa Selçuklularda da görülen bir oyun sanatı mı olduğu konusunda da bilgi ve bulgularımız netleşmiş değildir. Geleneksel türlerin kaynağına/ kökenine ilişkin bu belirsiz durum, onların ortadan kayboluşları, başka bir ifadeyle “ölümleri” konusunda da niteliğini korumaktadır. Türkiye tiyatro yazın ve eleştirisinde, yakın tarihimize ilişkin bir “vaka” olmasına rağmen geleneksel türlerin neden “öldüğüne” dair tatmin edici bir cevap bulamıyoruz. Cevapların neredeyse tamamı ölüm nedenini Batılılaşmaya bağlayarak geçiştirmiş görünüyor. Geleneksel türlerin ölümünde etkili olduğu söylenen Batılılaşma olgusu, bu literatürde çok yüzeysel bir şekilde ele alınmıştır. Oysaki “türlerin ölümünü” anlayabilmemiz için Batılılaşma olgusuna çok yönlü yaklaşmalı ve Batılılaşmanın yol açtığı farklı dinamiklerin süreçte nasıl etkili olduğu üzerine tartışmalıyız.
There are many unknown issues about when and how the various genres of the Popular Turkish Theatre emerged. For example, we do not have enough resources on whether Karagoz came from Egypt or China. Likewise, we do not have precise knowledge on whether Ortaoyunu is a 17th century invention or a play genre from the Seljuk’s. This ambiguity about the origins of Popular Turkish theatre continues about their disappearance, in other words their “deaths”. Although this “event” happened in recent history we cannot find a satisfactory explanation on the “death” of the popular Turkish theatre in the literature. Most of the explanations avoid profane problematization and focus on Westernization as the main reason of the death. In this literature, Westernization -as the reason of the death of the popular genres- is handled in a superficial way. However, in order to understand the death of the popular genres, we should have a more sophisticated perspective on Westernization and discuss how various dynamics caused by Westernization are influential in the process.