10. Genç Vergi Hukukçuları Sempozyumu Bildiri Kitabı, cilt.1, sa.1, ss.293-316, 2021 (Düzenli olarak gerçekleştirilen hakemli kongrenin bildiri kitabı)
Vergi Usul
Kanunu’nun “Kaçakçılık Suçları ve Cezaları” başlıklı 359’uncu maddesinde
düzenlenen suç tiplerinden birisi olarak “inceleme
sırasında vergi incelemesine yetkili kimselere defter ve belgelerin ibraz
edilmemesi” ihmali davranışı ile işleneceği belirlenmiş gizleme suçu,
muhasebe sisteminin düzenliliğini sağlamayı da amaç edinen Vergi Usul
Kanunu’nun mükelleflerce tutulması ve düzenlenmesi öngörülen defter ve
belgelerin inceleme elemanına ibraz edilmesi yoluyla ödenecek verginin tam
isabetle hesaplanmasını sağlamaya dönük bir cezai yaptırımdır. Bahsi geçen
işlevi yüklenen gizleme suçu ise Anayasa madde 38/5’te “Hiç kimse kendisini … suçlayan bir beyanda bulunmaya veya bu yolda
delil göstermeye zorlanamaz” cümlesiyle ifadesini bulmuş susma (kendini
suçlamama) hakkıyla doğrudan bağlantılıdır. Öyle ki bu noktada gizleme suçunun
anayasal güvence altına alınmış susma hakkına aykırı olarak düzenlenen bir suç
hükmü olduğu düşünülebilecektir.
Gizleme
fiilinin sonucunda failin hem hapis cezasına çarptırılması hem de ziyaa
uğrattığı vergi miktarı üzerinden hesaplanacak vergi ziyaı cezasını fazladan
iki kat olarak ödeyecek olması ise suçun “Ne Bis İn İdem” ilkesi bağlamında
değerlendirilmesini gerektirecektir.
Diğer yandan
ise defter ve belgelerin gizlenmesi sonucunda Vergi Usul Kanunu madde 359’da
düzenlenmiş ve daha ağır cezayı içerir diğer kaçakçılık suçlarının ortaya
çıkması da engellenebilmekte ve gizleme suçu hükmü sayesinde adeta daha düşük
ceza alınabilmektedir. Bir başka deyişle gizleme suçu faillerce daha az ceza
almanın bir aracı olarak kullanılabilmektedir.
Yazıda ise, Vergi Usul Kanunu hükümleri
doğrultusunda Devlet zoruyla mükelleflerce tutulan ve düzenlenen bahse konu
defter ve belgelerin inceleme elemanında gizlenmesinin bir suç olarak
düzenlenmesi; İHAS ve Anayasa hükümleri ile İHAM ve Anayasa Mahkemesi
içtihadıyla birlikte yukarıda açıklanan suçun ceza kademesinin azaltılmasına
araç olarak kullanılması ve de suçla korunmak istenen menfaat de dikkate
alınarak değerlendirilecektir.