Almanca ve Türkçede Metin Türü Olarak Yazın Eleştirisi


Şenöz Ayata C.

Mavi Bulut Yayınları, İstanbul, 2003

  • Yayın Türü: Kitap / Araştırma Kitabı
  • Basım Tarihi: 2003
  • Yayınevi: Mavi Bulut Yayınları
  • Basıldığı Şehir: İstanbul
  • İstanbul Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bu kitap, Önsöz, Giriş, Almanca Özet, Kaynakça ve Ekler dışında yedi bölümden oluşmaktadır. Almanca ve Türkçede metin türü olarak yazın eleştirisini inceleyen bu çalışmanın amacını, “her iki dilde bu metin türünün özelliklerini metin çözümlemesine dayalı olarak karşılaştırmak ve elde edilen verileri yorumlamak” oluşturmaktadır. Bu amaç doğrultusunda kanıtlanmaya çalışılan sav ise şudur: “Almancada ve Türkçede yazın eleştirileri aynı bildirişimsel amaca hizmet ederler. Bu nedenle bir yandan dillerüstü-evrensel özellikler taşırken, diğer yandan içinde yer aldıkları toplumun geçirdiği tarihsel gelişmelerin etkisiyle kültürel farklılıklar da yansıtırlar”. Bu savı kanıtlayabilmek için 16 Türkçe, 20 tane de Almanca çağdaş eleştiri metni incelenmiştir. Türkçe eleştiriler Orhan Pamuk’un “Kara Kitap” adlı yapıtı üzerine, Almanca eleştiriler ise, Türkçeye de çevrilmiş olan, Sten Nadolny’nin “Selim oder Die Gabe der Rede” adlı romanı üzerinedir.

Kitabın kuramsal nitelikli 1., 2. ve 3. bölümlerinde yazın eleştirisinde karşılaşılan kavramlar, anlamları, tarihsel gelişimleri, yaklaşımlar ve metin türleri ele alınmakta, özellikle de uygulamalı bölüme hazırlık olarak metin türleri ve kültür ilişkisi üzerinde durulmakta ve metin inceleme ölçütleri belirlenmektedir. Kendi içinde 3 bölümden oluşan uygulama bölümünde ise metin çözümleme, değerlendirme ve karşılaştırma yöntemiyle ortaya çıkan sonuçlar arasında ortak ve benzer yönler saptanmıştır. Yapılan çözümleme ve karşılaştırmalardan elde edilen sonuçlar, Türkçe eleştiri yazılarının yetersiz olduğunu ileri süren görüşlerin doğru olmadığını ortaya koyduğu için de önem taşımaktadır. Bu araştırmayla ilk kez metindilbilimsel ölçütlerden yararlanılarak eleştiri metinleri çözümlenmiş ve kültürlerarası değerlendirmeye olanak sağlayan karşılaştırmalı bir çalışma ortaya konmuştur.

 

This study, examining the literary criticism as a text type both in German and Turkish, aims to, first, describe the characteristics of aforementioned text type in both languages, the description of which will be based on text analysis, and then by comparing the texts interpret the output that will be result from the adopted text analysis. The study, also aims to come up with an intercultural evaluation in the field of textlinguistics by putting forward the similarities and differences of the German critical studies tradition and Turkish critical studies tradition.

In order to achieve our aim the starting thesis is: ”Literary criticism texts, both in German and Turkish serve to a communicative goal. That is why, while on one hand they bear universal features, on the other hand they reflect the cultural differences of the society they take place in. These cultural differences result from tne historical development of the society itself.”

The study is composed of the two main parts: theory and practice. The theoretical part comparises the first, second and third chapters. These chapters are devoted to concepts that take place in the literary criticism, their meanings and historical developments, also some approaches, text types and text analysis criteria.

On the other hand, the practical part includes three chapters too. First, the research material is introduced, examples for text analysis in Turkish and German are given. Further more, the results that stem from the research material analysis are beeing evaluated. Hence, evaluated output has been compered and contrasted. Compared data was interpreted bound to the cultural elements.

Cultural comparison which has been done in the light of the data taken from the text analysis, shows that text types have universal forms and contents, however, the data have also shown that the culture in which the text takes place in, plays an important role in the differences among the texts. Therefore, these analysis have proved the thesis, according to which literary criticism texts have had universal properties and also have showed differences which are culture dependent.