Sanatçıların Sosyal Haklara UlaşımındakiGüçlükler


Creative Commons License

Peksan S., Tosun F.

ÇALIŞMA VE TOPLUM, sa.42, ss.207-230, 2014 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Basım Tarihi: 2014
  • Dergi Adı: ÇALIŞMA VE TOPLUM
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.207-230
  • İstanbul Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bu çalışma, sanatçıların sosyo-ekonomik durumlarını, sosyal haklar açısından incelemeyi amaçlamaktadır. Sanatçıların çalışma hayatlarına ilişkin genel özellikler incelendiğinde, aralıklı ve düzensiz çalıştıkları ve bu sebeple ücretleri ile eserlerinin satışlarından veya telif haklarından elde ettikleri gelirlerinin genellikle yetersiz ve öngörülemez olduğu görülmektedir. Ayrıca sanatçılık uzun bir eğitim sürecini gerektirdiği gibi, kariyerlerinin gelişmesi de uzun yıllar içinde mümkün olur. Üstelik sanatçıların başarıları, toplum tarafından beğenilmelerine bağlıdır. Bu beğeninin sürekli yenilenmesi gerektiğinden sanatçıların kendilerini yenilemeleri gerekir. Buna karşın sanatsal faaliyetlerinin karşılığında yeterli gelir elde edemedikleri; çoğu sanatçının ikinci işte çalıştıkları bilinmektedir. Dahası, aynı düzeyde eğitim alan diğer mesleklere göre gelirlerinin daha düşük olduğu; sanatçıların kendileri arasındaki gelir eşitsizliğinin de diğer mesleklere oranla daha yüksek olduğu belirtilmektedir. Diğer taraftan, sanatçıların, işlerinin işçi tanımına uygun bir bağımlılık unsurunu taşımamakla birlikte, aslında birçok yönden menajerlere, yayımcılara, yapımcılara, galeri sahiplerine ve diğer aracılara bağlılıklarının olması; tanımsal farklılık sebebiyle yüksek oranda serbest meslek sahibi olarak çalışmaları ve dolayısıyla sosyal politikanın temel aracı olan iş hukuku korumasından faydalanamamaları; işçi statüsünde çalışan sanatçıların ise çoğunlukla kısmi, geçici olarak çalışmaları sebebiyle emeklilik gibi sosyal güvenlik uygulamaları için gerekli gün sayısını dolduramamaları konuyu sanatçıların çalışma hakkı, sosyal güvenlik hakkı ve uygun ve adil bir işte çalışma hakkı gibi sosyal haklar açısından tartışmaya açık hale getirir.

This study aims to analyze the socioeconomic status of artists in terms of social rights. The main features of an artist’s working life are sporadic, atypical and irregular working patterns; poor and unpredictable income levels based on salaries, sales revenue, royalties and resale rights; late career progress after a long educational period; risky career success dependant upon public acceptance; an insufficient income resulting from combining artistic work with another job in order to preserve their lives; lower income levels in comparison with similarly educated groups; and, lastly, an inequality between the artists themselves. Given that creative independence is essential for artistic activity, the majority of artists are self-employed or are freelance workers in terms of employment status. Despite the absence of a fixed employment relationship, most of the artists are economically dependent on managers, publishers, producers, gallery owners and other intermediaries. However, a definitional difference prevents them from obtaining labour law protection. Since the nature of artistic work is not in conformity with labour and social security regulations, it deserves a separate discussion by considering the social rights of the artists, such as right to work, right to social security, etc. In this context, the study intends to initiate a debate for further studies.