Türki̇ye’de Hari̇tacılık Çalışmaları


Creative Commons License

Kahraman M.

TÜRKİYE’DE BEŞERİ COĞRAFYA, İsmet Akova, Editör, Istanbul University Press, İstanbul, ss.311-338, 2024

  • Yayın Türü: Kitapta Bölüm / Araştırma Kitabı
  • Basım Tarihi: 2024
  • Yayınevi: Istanbul University Press
  • Basıldığı Şehir: İstanbul
  • Sayfa Sayıları: ss.311-338
  • Editörler: İsmet Akova, Editör
  • İstanbul Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bu başlık altında Türkiye’deki kartografya çalışmalarının gelişimi incelenmiştir. Cumhuriyetin ilk yıllarındakiharitacılığın durumunu daha iyi anlamak adına Osmanlı Devletinin son dönemlerine yaşanan gelişmelere de kısacadeğinilmiştir. Osmanlı Devletinin son dönemlerinde oluşturulan haritacılık ile ilgili kurumlar Cumhuriyetin ilkyıllarındaki harita üretimi ile ilgili çalışmaların temelini atmıştır. Kurumsal olarak harita yapımını; nirengi venivelman çalışmalarının ve doğrulama işlemlerinin yapıldığı arazi çalışmaları, görüntünün temini ve işlenmesiniiçeren fotogrametri çalışmaları ve ilk iki safha sonucunda elde edilen verilerin analizinin yapıldığı, depolandığı veson kullanıcıya sunulduğu kartografya çalışmaları şeklinde üç safha halinde incelemek mümkündür. Her üç aşamada zaman içinde teknik, yöntem ve idari kararlar ile bazı değişimlere uğramıştır. Bu üç safha içerisinde coğrafyacılarınen çok dâhil olduğu kısım üçüncü safha olan kartografya çalışmalarıdır. Bundan dolayı ülkemizdeki kartografyaçalışmalarının gelişimi diğer bölümlere göre daha ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Günümüzde kartografya çalışmalarıbüyük oranda Coğrafi Bilgi Sistemleri(CBS) çatısı altında yapılmaktadır. Ülkemizde CBS’nin gelişimi 1980’liyıllarda kamu ile özel sektör iş birliği ile yapılan projelerle başlamıştır. 1990’lı yıllarla birlikte kamu kurum vekuruluşları kendi projelerini yapmaya başlamış aynı zamanda kurumlar arasındaki standardizasyon ve 2010 yılındanitibaren de koordinasyonunu sağlamaya yönelik çalışmalar gerçekleştir. CBS, 1990’lı yıllarda akademik çalışmalardakullanılmaya başlanmıştır. 2000’li yıllar ile birlikte sayısal olarak çalışmalar artmış ve çok çeşitli akademikdisiplinlere mensup araştırmacılar tarafından da kullanılır hale gelmiştir.Anahtar Kelimeler: Haritacılık, kartografya, fotogrametri, coğrafi bilgi sistemleri, Türkiye’de haritacılığıngelişimiABSTRACTOn an institutional basis, it is possible to examine the map making from scratch in three stages: field studieswhere triangulation and leveling studies and verification processes are carried out, photogrammetry studies involvingthe acquisition and processing of the image, and cartography studies where the data obtained as a result of the firsttwo stages are analyzed, stored and presented to the end user. All three phases have undergone some changes overtime with technical, method and administrative decisions. Among these three phases, geographers are most involvedin the third phase, cartography studies. For this reason, the development of cartography studies in our country has Bu başlık altında Türkiye’deki kartografya çalışmalarının gelişimi incelenmiştir. Cumhuriyetin ilk yıllarındaki haritacılığın durumunu daha iyi anlamak adına Osmanlı Devletinin son dönemlerine yaşanan gelişmelere de kısaca değinilmiştir. Osmanlı Devletinin son dönemlerinde oluşturulan haritacılık ile ilgili kurumlar Cumhuriyetin ilk yıllarındaki harita üretimi ile ilgili çalışmaların temelini atmıştır. Kurumsal olarak harita yapımını; nirengi ve nivelman çalışmalarının ve doğrulama işlemlerinin yapıldığı arazi çalışmaları, görüntünün temini ve işlenmesini içeren fotogrametri çalışmaları ve ilk iki safha sonucunda elde edilen verilerin analizinin yapıldığı, depolandığı ve son kullanıcıya sunulduğu kartografya çalışmaları şeklinde üç safha halinde incelemek mümkündür. Her üç aşama da zaman içinde teknik, yöntem ve idari kararlar ile bazı değişimlere uğramıştır. Bu üç safha içerisinde coğrafyacıların en çok dâhil olduğu kısım üçüncü safha olan kartografya çalışmalarıdır. Bundan dolayı ülkemizdeki kartografya çalışmalarının gelişimi diğer bölümlere göre daha ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Günümüzde kartografya çalışmaları büyük oranda Coğrafi Bilgi Sistemleri(CBS) çatısı altında yapılmaktadır. Ülkemizde CBS’nin gelişimi 1980’li yıllarda kamu ile özel sektör iş birliği ile yapılan projelerle başlamıştır. 1990’lı yıllarla birlikte kamu kurum ve kuruluşları kendi projelerini yapmaya başlamış aynı zamanda kurumlar arasındaki standardizasyon ve 2010 yılından itibaren de koordinasyonunu sağlamaya yönelik çalışmalar gerçekleştir. CBS, 1990’lı yıllarda akademik çalışmalarda kullanılmaya başlanmıştır. 2000’li yıllar ile birlikte sayısal olarak çalışmalar artmış ve çok çeşitli akademik disiplinlere mensup araştırmacılar tarafından da kullanılır hale gelmiştir.
ÖZBu başlık altında Türkiye’deki kartografya çalışmalarının gelişimi incelenmiştir. Cumhuriyetin ilk yıllarındakiharitacılığın durumunu daha iyi anlamak adına Osmanlı Devletinin son dönemlerine yaşanan gelişmelere de kısacadeğinilmiştir. Osmanlı Devletinin son dönemlerinde oluşturulan haritacılık ile ilgili kurumlar Cumhuriyetin ilkyıllarındaki harita üretimi ile ilgili çalışmaların temelini atmıştır. Kurumsal olarak harita yapımını; nirengi venivelman çalışmalarının ve doğrulama işlemlerinin yapıldığı arazi çalışmaları, görüntünün temini ve işlenmesiniiçeren fotogrametri çalışmaları ve ilk iki safha sonucunda elde edilen verilerin analizinin yapıldığı, depolandığı veson kullanıcıya sunulduğu kartografya çalışmaları şeklinde üç safha halinde incelemek mümkündür. Her üç aşamada zaman içinde teknik, yöntem ve idari kararlar ile bazı değişimlere uğramıştır. Bu üç safha içerisinde coğrafyacılarınen çok dâhil olduğu kısım üçüncü safha olan kartografya çalışmalarıdır. Bundan dolayı ülkemizdeki kartografyaçalışmalarının gelişimi diğer bölümlere göre daha ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Günümüzde kartografya çalışmalarıbüyük oranda Coğrafi Bilgi Sistemleri(CBS) çatısı altında yapılmaktadır. Ülkemizde CBS’nin gelişimi 1980’liyıllarda kamu ile özel sektör iş birliği ile yapılan projelerle başlamıştır. 1990’lı yıllarla birlikte kamu kurum vekuruluşları kendi projelerini yapmaya başlamış aynı zamanda kurumlar arasındaki standardizasyon ve 2010 yılındanitibaren de koordinasyonunu sağlamaya yönelik çalışmalar gerçekleştir. CBS, 1990’lı yıllarda akademik çalışmalardakullanılmaya başlanmıştır. 2000’li yıllar ile birlikte sayısal olarak çalışmalar artmış ve çok çeşitli akademikdisiplinlere mensup araştırmacılar tarafından da kullanılır hale gelmiştir.Anahtar Kelimeler: Haritacılık, kartografya, fotogrametri, coğrafi bilgi sistemleri, Türkiye’de haritacılığıngelişimi

On an institutional basis, it is possible to examine the map making from scratch in three stages: field studies where triangulation and leveling studies and verification processes are carried out, photogrammetry studies involving the acquisition and processing of the image, and cartography studies where the data obtained as a result of the first two stages are analyzed, stored and presented to the end user. All three phases have undergone some changes over time with technical, method and administrative decisions. Among these three phases, geographers are most involved in the third phase, cartography studies. For this reason, the development of cartography studies in our country has been discussed in more detail than other sections. Today, cartography studies are mostly carried out under the roof of Geographic information systems. The development of geographic information systems in our country started in the 1980s with projects carried out in cooperation with the public and private sectors. With the 1990s, the public sector started to make its own projects, and at the same time, studies were carried out to ensure standardization between institutions and coordination since 2010. GIS have been used in academic studies since the 1990s. With the 2000s, studies have increased numerically and have become used by researchers from various academic disciplines.. Keywords: Mapping, cartography, photogrammetry, geographic information systems, development of cartography in Türkiye