BOĞAZLAR KOMİSYONU’NUN KURULUŞU VE FAALİYETLERİ (1924-1936)

Bozkurt A.

Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, cilt.37, sa.1, ss.1-28, 2017 (Hakemli Dergi)

Özet

TBMM heyeti Lozan Konferansı’nda, İtilaf Devletlerinin işgali altında olan İstanbul ve Boğazlar bölgesini geri alabilmek amacıyla müzakereler yürütmüş, bu uğurda Lozan Antlaşması ve ekinde yer alan belgeleri imzalamaya razı olmuştur.

Lozan Antlaşması’nın ekinde yer alan Boğazlar Mukavelesi Türkiye’nin mutlak hakimiyetini zedelebileyecek hükümler içermesine rağmen imzalanmış ve onaylanmıştır. Bu bağlamda en çok dikkat çeken hüküm uluslararası karaktere sahip Boğazlar Komisyonu’nun kurulmasına ilişkindir. Her ne kadar mukavele ile sınırlandırılan yetkilerle kurulması ve faaliyette bulunması tasarlanmışsa da Boğazlar Komisyonu’nun yabancı üyeleri, bu komisyonun görev alanını genişletebilmek için teşebbüslerde bulunmuşlar, ancak Türk Hükümeti’nin kararlı tutumu ve komisyon başkanının müdahaleleriyle bu tür teşebbüsler engellenebilmiştir.

Boğazlar Komisyonu’nun kuruluş serüvenini ve faaliyetlerini incelemeyi hedefleyen bu çalışmada yerli ve yabancı arşiv kayıtları ile süreli yayınlar temel kaynak olarak kullanılacaktır.

THE ORGANIZATION AND ACTIVITIES OF THE STRAITS COMMISSION

 

Turkish Grand National Assembly delegation in Lausanne Conference, conducted negotiations in order to reclaim the Istanbul and Bosphorus regions which were under the occupation of Allied Powers, for which he was willing to sign the Treaty of Lausanne and the documents attached to it.

The Straits Convention, which is annexed to the Treaty of Lausanne, signed and ratified, even though there are provisions that would undermine Turkey's absolute sovereignty. The most remarkable provision in this context is related to the establishment of the Straits Commission with international character. Although it is designed to operate with the authority limited by contracts, foreign members of the Straits Commission have attempted to expand the scope of this commission. But such undertakings could be prevented by the decisive attitude of the Turkish Government and with the intervention of the commissioner.

In this study, which aims to examine the establishment adventure and activities of the Bosphorus Commission, domestic and foreign archive records and periodicals will be used as the main source.