Akademik Veri Yönetim Sistemi
Urdu Edebiyatında Kadın İmgesi' başlıklı IV. Uluslararası Urdu Edebiyat Sempozyumu, Ankara, Türkiye, 24 - 25 Nisan 2024
1709 yılında kurulan ve Birleşik Hindistan’ın bölünmesi sonrasında
1949’da Hindistan Devleti’ne katılan Bhopal Devleti, 4 kadın hükümdar tarafından
yönetilmiş, özellikle kadın hükümdarlar döneminde sosyal ve idari alanlarda
önemli ilerlemeler kaydetmiştir. Nevvab Kudsiye Begüm (s. 1819-1837) ile
başlayan kadın hükümdarlar yönetimi Nevvab İskender Begüm (s. 1837-1868),
Nevvab Şah Cihan Begüm (s. 1868-1901) ile devam etmiş ve Sultan Cihan Begüm (1901-1926)
Bhopal tahtına oturan son kadın hükümdar olmuştur. Nevvab İskender Begüm 1864
yılında Hac için Hicaz’a gitmiştir. Bu seyahate dair izlenimlerini günlük
notlar hâlinde tutmuş ve 1864’te Hac yolculuğundan döndükten sonra Yâd Dâşt-ı
Târih-i Vakâyi-i Hac adıyla kaleme almıştır. Bu eser Urdu dilinde kadınlar tarafından
yazılan ilk seyahatname örneğidir. Ayrıca İskender Begüm, Bhopal’in Farsça olan
resmi dilini Urduca olarak değiştirmiştir. Yazma alanında annesinin izinden
giden Nevvab Şah Cihan Begüm, Şirin mahlası ile Urdu dilinde şiirler
yazmıştır. Aynı zamanda Urdu dilinde bir divanı bulunmaktadır. Torunu Sultan
Cihan Begüm ise eğitim ve sağlık reformları, edebi eserleri ve dilin korunması
için yaptığı çalışmalarla tanınmıştır. Müslüman kadınların toplumdaki konumunu
güçlendirmek için çeşitli kurumlar açmış ve bu kurumları maddi olarak desteklemiştir.
Sultan Cihan Begüm’ün liderliğinde, Bhopal’deki kadınlar; Urdu dilinin korunması,
gelişimi ve yayılmasında önemli bir rol oynamışlardır. Ayrıca bizzat Nevvab
Sultan Cihan Begüm’ün Urdu edebiyatına katkıda bulunan 40’tan fazla eseri
bulunmaktadır. Eserlerinin arasında, çocuk gelişimi, yemek tarifleri, eğitim,
siyaset ve din gibi geniş konuları kapsayan kitaplar bulunmaktadır. Sultan
Cihan Begüm, kendi eserlerinin yanında İslam tarihinin önemli eserlerinden biri
olan Şibli Numani’nin Asr-ı Saadet gibi binlerce sayfadan oluşan
eserlere sağladığı destek ile de Urdu dilinin ve edebiyatının gelişimine
katkıda bulunmuştur. Makalemizde, Bhopal kadınlarının Urdu dilinin gelişimi
konusundaki katkılarına ve bu tarihi figürlerin kültürel mirasa katkılarına değinilecektir.
Anahtar
Kelimeler: Bhopal, kadın, Urdu dili, edebiyat,
Sultan Cihan Begüm.
The Bhopal State, founded in 1709 and
joined the India in 1949 after the partition of United India, was ruled by four
female monarchs who made significant progress in social and administrative
fields, especially during the reign of female monarchs. The era of female
monarchs, starting with Nawab Qudsia Begum (r. 1819-1837), continued with Nawab
Sikander Begum (r. 1844-1868), Nawab Shah Jahan Begum (r. 1868-1901), and
Sultan Jahan Begum (r. 1901-1926) who became the last female monarch to ascend
the throne of Bhopal. Nawab Sikander Begum went on a pilgrimage to the Hijaz in
1864. She kept her impressions of this journey in daily notes and later penned
them down under the title Yad Dast-e-Tareekh-e-Waqai-e-Hajj in 1864.
This work is the first example of a travelogue written by women in the Urdu
language. Additionally, Sikander Begum changed Bhopal's official language from
Persian to Urdu. Following in her mother's footsteps in the field of writing,
Nawab Shah Jahan Begum wrote poetry in Urdu language under the pen name Shirin
and also has a collection of poetry in Urdu. Her granddaughter, Sultan Jahan
Begum, was known for her educational and health reforms, literary works, and
efforts to preserve the Urdu language. She opened various institutions to
empower Muslim women in society and financially supported these institutions.
Under Sultan Jahan Begum's rule, women in Bhopal played a significant role in
preserving, developing, and spreading the Urdu language. Moreover, Nawab Sultan
Jahan Begum has over 40 works contributing to Urdu literature. Among her works
are books covering a wide range of topics such as child development, recipes,
education, politics, and religion. Sultan Jahan Begum not only contributed
through her own works but also supported significant works in Islamic history,
such as Asr-ı Saadet by Shibli Nomani, which consists of thousands of
pages, contributing to the development of Urdu language and literature. In this
article, we will discuss the contributions of Bhopal women to the development
of the Urdu language and their contributions to the cultural heritage.
Keywords:
Bhopal, women, Urdu language, literature, Sultan Jahan Begum.