Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türkiye'de Toplumsal Tabakalaşma ve Eşitsizlik, "Sunar, L." , Editör, Matbu Kitap, İstanbul, ss.385-415, 2016
Bu makalenin odağını, eşraf ailelerinin, kendi sınıf konumları açısından eğitime nasıl baktıkları ve bu konumlarını güçlendirmek için eğitimi nasıl kullandıkları soruları oluşturuyor. Makale, beş ayrı kentte (Denizli, Muğla, Kahramanmaraş, Gaziantep ve Aydın) gerçekleştirilen araştırmanın verilerine dayanıyor (Durakbaşa, Karadağ ve Özsan, 2008). Makalede, eşraf ailelerinde, eğitim ve sınıf ilişkilerinin hangi temel özellikleri taşıdığının gösterilmesi amaçlanılıyor. Araştırmada elde edilen eğitimli elitin önemli bir kısmının eşraf ailelerinden çıktığı bulgusu, Türkiye’de eğitim ile sınıf ilişkileri çerçevesine yerleştirerek tartışılıyor. Bu aileler, kendilerini, başka toplumsal gruplardan, özellikle “yeni zenginlerden”, fertlerinin sahip olduğu eğitim yoluyla farklılaştırıyorlar. Eğitim pek çok yönden bu aileler için kurucu ve sürekliliği sağlayıcı bir unsur olarak gözüküyor. Bu nedenle eğitimi üyesi oldukları geniş ailenin bir projesi olarak düşünüyorlar. Makalede, Türkiye’nin hem merkezindeki hem de taşrasındaki ekonomik, siyasal ve bürokratik elitlerin sınıf kökenleri incelendiğinde, eşraf aileleri mensuplarının göz ardı edilemeyecek bir kesimi oluşturduğu savı ileri sürülüyor. Türkiye’de büyük kentlerin merkezi elitinin bir kısmı taşra kentlerindeki eşraf ailelerinden gelmektedir. Eşraf ailelerinden fertler, kültürel sermayenin eğitime dayalı kurumsallaşmış biçimini belli konumlarda yer alışlarıyla somut olarak gösteriyorlar. Eşraf aileleri, “iyi” eğitimli ve kariyer sahibi fertlerini özellikle öne çıkarıyorlar. Makalede ileri sürülen ikinci sav; eğitimle sağlanan kültürel sermaye ve eğitime dayanan sosyal itibarın, en temelde Türkiye’de yönetici sınıfların sosyal konumlarını meşrulaştırmalarına hizmet ettiğidir. Bu makalede Türkiye’de eğitim ile sınıf ilişkileri konusunda bir perspektif değişiminin yolları aranıyor.
Anahtar Sözcükler: Eşraf aileleri, taşra kentleri, sınıf ve tabakalaşma, eğitim, kültürel ve sosyal sermaye, merkez ve çevre.
Abstract This essay focuses on the questions how eshraf (provincial notable) families view education in terms of their class positions and how they make use of education for their empowerment. I aim to show what fundamental forms the relationships between education and class take for these families. The essay rests upon the data obtained in a research conducted in five Turkish cities (Denizli, Muğla, Kahramanmaraş, Gaziantep, and Aydın) (Durakbaşa, Karadağ, and Özsan, 2008). One of the main findings of the research, i.e. that many members of the educated elite come from eshraf families, is discussed here within the framework of relationships between education and class in Turkey. Eshraf families distinguish themselves from other social groups, particularly nouveaux riches, with reference to their members’ educational qualifications. Thus, education appears to be the key means of maintaining social distinction for them. They conceive of education as a project of the—broadly defined—family. Moreover, I argue that when analyzed in terms of their class background, members of eshraf families constitute a significant part of the economic, political, and bureaucratic elites in both metropolitan and provincial cities of Turkey. This implies that a remarkable section of the metropolitan elites comes from eshraf families of provincial cities. Quite a large number of members of these families occupy significant positions in Turkish political, administrative, and educational apparatuses by—they claim—employing their cultural capital, mainly embodied in educational qualifications. These families take pains to foreground their well-educated members with distinguishing careers. Therefore, the second argument of the essay is that cultural capital and social prestige gained by means of education serve to legitimize the social position of Turkish ruling elites. Thus, I try to search for a perspective change on class relations and education.
Keywords: Eshraf (local notable) families, provincial towns, class, stratification, education, cultural and social capital, center and periphery