Akademik Veri Yönetim Sistemi
9. Milletlerarası Türkoloji Kongresi, İstanbul, Türkiye, 13 - 17 Eylül 2021, ss.39-50
Mevâhib-i Aliyye'nin Doğu ve Batı Türkçesi Çevirilerindeki Bazı Anlam Kopyalamaları
Bir dilden başka bir dile yapılan birebir metin çevirilerinde hedef dildeki çeviri eserin kaynak dildeki eserle karşılaştırılması, hedef dildeki çevirinin daha iyi anlaşılmasına yardımcı olur. Ayrıca yapılan bu karşılaştırma, mütercimin eseri hedef dile nasıl ve hangi usulle çevirdiği konusunda bilgiler verir. Hüseyin Vaiz-i Kaşifi’nin 15. yüzyılın sonlarında yazdığı Mevahib-i Aliyye adlı Farsça tefsir kitabının Doğu (Çağatay) ve Batı (Osmanlı) Türkçesine çevrilerinin olması böyle bir karşılaştırma yapmamıza imkân vermektedir. Bu sebepten bu üç eseri, birlikte ele alıp karşılaştırmak bize mütercimlerin kaynak dildeki eseri çevirirken nasıl bir yol izlediğini gösterecektir. Bildiride Mevahib-i Aliyye adlı Farsça tefsir kitabının Doğu ve Batı Türkçelerine yapılan çevirilerindeki anlam kopyalamaları üzerinde kısmî bir karşılaştırma yapılmıştır. Girişte karşılaştırma yapılan nüshalar hakkında bilgi verilmiştir. Ardından anlam kopyalamasının ne olduğu açıklanmış, anlam kopyalamalarının geçtiği cümleler ve bunların üç eserdeki karşılığı gösterilerek gerekli açıklamalar yapılmıştır. Sonuç kısmında Mevahib-i Aliyye’nin Doğu ve Batı Türkçesi çevirileri arasında karşılaştırma yaptığımız kısımlar itibariyle anlam kopyalamaları bakımından ne gibi farklılıklar olduğu açıklanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Mevahib-i Aliyye, Farsça, Anlam Kopyalaması, Doğu Türkçesi, Batı Türkçesi
Some Semantic Copies of Mavahib-i Aliyya in Chagatai and Its Ottoman Turkish Translations
When translating a text from one language to another, comparing the translated work in the target language to the work in the source language helps one better understand the translation in the target language. In addition, this comparison provides information about how and by what method the translator translated the work into the target language. The fact that the Persian tafsir book Mevahib-i Aliyya, written by Ḥusayn Va’iz Kashifi at the end of the 15th century, has translations into Chagatai Turkic and Ottoman Turkish allows such a comparison to bemade. For this reason, considering and comparing these three works together will show what path the translators followed when translating the work from the source language. From this point of view, the article makes a partial comparison between the Chagatai Turkic and Ottoman Turkish translations of the semantic copies of the Persian Quranic commentary Mavahib-i Aliyya. The introduction section provides information about the compared manuscripts and explains what a semantic copying is. After the introduction, the article shows the sentences from the semantic copies and their equivalents in the Persian work. The conclusion section explains the differences between the Chagatai Turkic and Ottoman Turkish translations of Mavahib-i Aliyya in terms of semantic copying. Keywords: Mavahib-i Aliyya, Persian, semantic copying, Chagatai Turkic, Ottoman Turkish, comparison