Research Information System
IKSAD INTERNATIONAL CONGRESS ON SOCIAL SCIENCES-VI, Györ, Hungary, 26 - 28 March 2021, pp.54-86
The Ministry of Treasury and Finance (The Ministry), an administrative body, was established
by Presidential Decree No. 1 on the Presidential Organization (The Presidential Decree). The
duties and authorities of the Ministry are regulated in Article 217 of the Presidential Decree.
Some of these duties and authorities are directly or indirectly related to the tax, which is a public
revenue type and is stipulated as a duty in Article 73 of the Constitution. In addition, in
accordance with the provision of Article 217/1-s of the Presidential Decree, the Ministry also
performs other duties given by laws or Presidential decrees other than this Decree. It is seen
that one of these laws is the Tax Procedure Law No. 213 (TPL), which has the characteristic of
the basic tax law in the tax law legislation.
It is mentioned that the administration has discretionary authority when it is not obliged to
perform some tarnsactions when certain reasons occur, and its dependent authority when it is
obliged to do so. Although most of the administrative authorities are dependent authority, apart
from the dependent authority of the Ministry, which is formed as an administrative authority
within the scope of the TPL; it is seen that there are regulations regarding many legal situations
in which there is discretionary authority.
The discretionary authority arises from a rule of law and expresses the freedom of action within
the legal rules. However, it is not an exception for the administration’s commitment to the law.
If the discretionary authority is used unlawfully, discretionary disability; is used contrary to the
need, inaccuracy of discretion occurs. The discretionary authority granted to the administration
is limited to the public interest and requirements of the public service and is subject to judicial
review in this respect. In case of discretionary disability, which expresses the unlawful use of
discretionary authority, it is determined that this authority is not used in accordance with the
requirements of the public interest and public service. On the other hand, the inaccuracy of
discretion is not subject to judicial review as it falls within the scope of the prohibition of
appropriateness control in accordance with the provision of article 125/4 of the Constitution.
In this study, in examining the discretionary authority of the Ministry within the scope of the
TPL, a classification has been developed by us on the basis of the TPL’s books. In this context,
it is seen that the Ministry has the discretionary authority in the regulations within the scope of
the five books of the TPL.
One of the elements in the content of the principle of legality of tax is the basic elements that
regulate the tax duties and tax procedure relations. It has been determined that the Ministry has
discretionary authority within the framework of the provisions of the TPL regarding the
elements within the content of the aforementioned principle. The purpose of this study is to
make a determination of the tax situations within the scope of the discretionary authority of the
Ministry in the TPL regulations, then to classify and list them, and to reveal the issues that can
only be audited in terms of judicial review whether they are used according to the requirements
of the public interest and public service.
1 No.lu Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi
(Cumhurbaşkanlığı Kararname) ile idarî bir organ olan Hazine ve Maliye Bakanlığı (Bakanlık)
teşekkül etmiştir. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 217. maddesinde Bakanlığın görev ve
yetkileri düzenlenmiştir. Bu görev ve yetkilerin bir kısmı, bir kamu gelir türü olan ve
Anayasa’nın 73. maddesinde bir ödev olarak hükme bağlanan vergi ile doğrudan ya da dolaylı
ilgilidir. Ayrıca Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin madde 217/1-s hükmü uyarınca Bakanlık,
bu Kararname dışında kanunlarla veya Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle verilen diğer
görevleri de yapmaktadır. Bu kanunlardan birisinin de vergi hukuku mevzuatında temel vergi
hukuku niteliğini haiz 213 sayılı Vergi Usul Kanunu (VUK) olduğu görülmektedir.
İdarenin bazı sebepler gerçekleştiğinde bazı işlemleri yapmak zorunda olmadığında takdir
yetkisinden, yapmak zorunda olduğunda ise bağlı yetkisinden bahsedilmektedir. İdarî yetkilerin
büyük bir bölümünü bağlı yetki oluşturmakta ise de VUK kapsamında idarî yetkili olarak
teşekkül eden Bakanlığın bağlı yetkisinin dışında; takdir yetkisinin bulunduğu birçok hukukî
duruma ilişkin düzenlemenin de mevcut olduğu görülmektedir.
Takdir yetkisi, idarenin hukuka bağlılığının bir istisnasını teşkil etmemektedir; yine bir hukuk
kuralından doğmakta olup hukuk kuralları içindeki hareket özgürlüğünü ifade etmektedir.
Takdir yetkisinin hukuka aykırı kullanılışında takdir sakatlığı; ihtiyaca aykırı kullanılışında
takdir isabetsizliği ortaya çıkmaktadır. İdareye tanınan takdir yetkisi, kamu yararı ve kamu
hizmetinin gerekleriyle sınırlıdır ve bu açıdan yargı denetimine tabidir. Takdir yetkisinin
hukuka aykırı kullanımını ifade eden takdir sakatlığında bu yetkinin, kamu yararı ve kamu
hizmetinin gereklerine göre kullanılmadığı tespit edilmektedir. Diğer taraftan takdir
isabetsizliği, Anayasa’nın madde 125/4 hükmü uyarınca yerindelik denetimi yasağı
kapsamında kaldığından yargısal denetime tabi değildir.
Bu çalışmada, Bakanlığın VUK kapsamındaki takdir yetkisinin incelenmesinde, VUK’un
kitapları temelinde tarafımızca tasnif geliştirilmiştir. Bu bağlamda VUK’un beş kitabının
kapsamındaki düzenlemelerde de Bakanlığa takdir yetkisinin verildiği görülmektedir.
Verginin kanunîliği ilkesinin içeriğindeki unsurlardan birisi de vergisel ödev ve vergisel usul
ilişkilerini düzenleyen temel ögelerdir. Bu noktada, bahsi geçen ilke içeriğindeki unsurlarda,
Bakanlığın VUK hükümleri çerçevesinde takdir yetkisinin bulunduğu tespit edilmiştir. VUK
düzenlemelerinde Bakanlığın takdir yetkisi kapsamındaki vergisel durumların bir tespitinin
yapılması, akabinde bunların tasnif edilerek listelenmesi ve yargısal denetim açısından sadece
kamu yararı ve kamu hizmetinin gereklerine göre kullanılıp kullanılmadığı denetlenebilecek
konuların ortaya çıkarılması, bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır.