Öz: Homerosçu mısralardan itibaren, “zorunluluk” mukadderatla ilişkili bir tür zorlayıcı güç olarak anlaşıldı. Ancak bu zorlayıcı gücün katmanlı bir görünüm kazanması erken düşünürlerin, Parmenides, Empedokles ve diğerlerinin, Klasik Atina’nın önde gelen entelektüelleri olan tarihçilerin, hatiplerin ve tragedya şairlerinin çabalarıyla mümkün oldu. Klasik Atina düşüncesinin ananke’yi, her ne kadar hayli yakın anlamlı olsalar da mecburiyet, zaruret, gereklilik gibi belirli katmanlara ayırması bu sayede gerçekleşti. Ananke’nin failleri ve ananke’ye maruz kalan münfail unsurların bulunduğu saha, mukadderatın salt dini gönderme alanından kozmolojinin daha kapsayıcı ve kuşatıcı şemsiyesine peyderpey aktarıldı. Bu geçiş sürecinin fikri kuvvetlerinin ve özellikle Klasik Atina’da müesses kılınmak istenen atmosferin yakından incelenmesi, ananke’nin, Erken ve Klasik Yunan düşüncesinde kazandığı mertebeli görünüşü daha açık kılıyor. Böyle bir mefhum mertebelenmesinin birikimli bir mahiyeti olduğuna ve kendinden önce inşa edilen mertebelerle irtibatlandırılarak yerini bulduğuna şüphe yok. Ancak ananke’nin bir mefhum olarak serencamı, özellikle Yunan düşünürlerinin hangi stratejilerle şairane bir tasavvuru katmanlı bir mefhuma dönüştürdüğünü ortaya koyuyor. Ananke’nin çok anlamlılığı uzmanların monografya düzeyinde incelemelere girişmesine neden olmuş durumdadır. Bu incelemede ise, önceki şiir ve düşünce gelenekleriyle kurulan irtibatlar sayesinde ananke’nin ana unsuru olduğu kendine has silsile-i meratib ortaya koyulacak. Böylece mertebelenmenin bir çizgi halinde değil, her seferinde meselenin en baştaki sorularına geri dönen dairevi bir hattı izlediğine işaret edilecek.
Anahtar sözcükler: Zorlama, Mecburiyet, Zaruret, Gereklilik, Moira, Aisa