Akademik Veri Yönetim Sistemi
Eğitim Bilim Toplum, cilt.13, sa.50, ss.96-133, 2015 (Hakemli Dergi)
TÜRKİYE’NİN
SOSYAL DOKUSUNDA DEĞİŞEN VE DEĞİŞMEYEN UNSURLAR: EŞRAF AİLELERİ VE EĞİTİM
Bu
makalenin odağını, eşraf ailelerinin, kendi sınıf konumları açısından eğitime
nasıl baktıkları ve bu konumlarını güçlendirmek için eğitimi nasıl
kullandıkları soruları oluşturuyor. Makale, beş ayrı kentte (Denizli, Muğla, Kahramanmaraş, Gaziantep
ve Aydın) gerçekleştirilen araştırmanın verilerine
dayanıyor (Durakbaşa, Karadağ
ve Özsan, 2008).
Makalede, eşraf ailelerinde, eğitim ve sınıf ilişkilerinin hangi
temel özellikleri taşıdığının
gösterilmesi amaçlanılıyor. Araştırmada elde edilen eğitimli elitin
önemli bir kısmının eşraf ailelerinden çıktığı bulgusu, Türkiye’de eğitim ile
sınıf ilişkileri çerçevesine yerleştirerek tartışılıyor. Bu aileler
kendilerini, başka toplumsal
gruplardan, özellikle “yeni
zenginlerden”, fertlerinin sahip
olduğu eğitim yoluyla farklılaştırıyorlar. Eğitim pek çok yönden bu aileler
için kurucu ve sürekliliği sağlayıcı bir unsur olarak gözüküyor. Bu nedenle
eğitimi üyesi oldukları geniş ailenin bir projesi olarak düşünüyorlar. Makalede, Türkiye’nin hem merkezindeki hem de
taşrasındaki ekonomik, siyasal ve bürokratik
elitlerin sınıf kökenleri
incelendiğinde, eşraf
aileleri mensuplarının göz
ardı edilemeyecek bir
kesimi oluşturduğu savı
ileri sürülüyor. Türkiye’de büyük
kentlerin merkezi elitinin bir kısmı taşra kentlerindeki eşraf ailelerinden
gelmektedir. Eşraf ailelerinden fertler,
kültürel sermayenin eğitime dayalı kurumsallaşmış biçimini belli konumlarda yer
alışlarıyla somut olarak gösteriyorlar. Eşraf aileleri, “iyi” eğitimli ve
kariyer sahibi fertlerini özellikle öne çıkarıyorlar. Makalede ileri sürülen
ikinci sav; eğitimle sağlanan kültürel sermaye ve eğitime dayanan sosyal
itibarın, en temelde Türkiye’de yönetici sınıfların sosyal konumlarını
meşrulaştırmalarına hizmet ettiğidir. Bu
makalede Türkiye’de eğitim ile sınıf ilişkileri konusunda bir perspektif
değişiminin yolları aranıyor.
Anahtar Sözcükler: Eşraf aileleri, taşra kentleri,
sınıf ve tabakalaşma, eğitim, kültürel ve sosyal sermaye, merkez ve çevre.
Changing and Unchanging Aspects of The Social Fabric
of Turkey: Eshraf Families and Education
This essay focuses on the questions how eshraf
(provincial notable) families view education in terms of their class positions
and how they make use of education for their empowerment. I aim to show what
fundamental forms the relationships between education and class take for these
families. The essay rests upon the data obtained in a research conducted in
five Turkish cities (Denizli, Muğla, Kahramanmaraş, Gaziantep, and Aydın)
(Durakbaşa, Karadağ, and Özsan, 2008). One of the main findings of the
research, i.e. that many members of the educated elite come from eshraf
families, is discussed here within the framework of relationships between
education and class in Turkey. Eshraf families distinguish themselves from
other social groups, particularly nouveaux riches, with reference to their
members’ educational qualifications. Thus, education appears to be the key
means of maintaining social distinction for them. They conceive of
education as a
project of the—broadly
defined—family. Moreover, I argue
that when analyzed in terms of
their class background, members of eshraf families constitute a significant
part of the economic, political, and bureaucratic elites in both metropolitan
and provincial cities of Turkey. This implies that a remarkable section of the
metropolitan elites comes from eshraf families of provincial cities. Quite many
members of these families occupy significant positions in Turkish political,
administrative, and educational apparatuses by—they claim—employing their
cultural capital, mainly embodied in educational qualifications. These families
take pains to foreground their well-educated members with distinguishing
careers. Therefore, the second argument of the essay is that cultural capital
and social prestige gained by means of education serve to legitimize the social
position of Turkish ruling elites. Thus, I try to search for a perspective
change on class relations and education.
Keywords: Eshraf (local notable) families, provincial
towns, class, stratification, education, cultural and social capital, center,
and periphery