in: Images and Motifs in Eastern Languages and Literatures, KOÇ Serpil, Editor, Demavend Yayınları, İstanbul, pp.534-549, 2022
Throughout the history of the world, the position of
the woman, the value given to her and the role assigned to her have changed in
every society. In Indian tradition, in general, the family has a patriarchal
structure in which nuclear families live under one roof. Due to the
different religions and cultures in the Indian subcontinent, the view of women
has also differed in all segments of society. By the end of the XIX century,
the people under British rule, Indian Muslims in general – especially Muslim
Indian women – had been left uneducated and had great difficulties in gaining a
place in social life. Zahida Khatoon Shirwani, who lived in such a period, has
written poems touching on political and social issues. In her poems, especially
for women, she mentioned that they can fulfil their responsibilities at home,
receive education as a basic right of them, gain a place in social and
political life, and work they can do for the benefit of the Islamic World. Her
poems were published in women's magazines of the period and reached a wide
readership. In this article we will try to discuss the imagination of Indian
Muslim women and the place of women in the Indian subcontinent in the view of Muslim
female poet of Zahida Khatoon Shirwani. Also we will study the importance, the
role and responsibilities that women should take on social and political life
at that time through her poems for women published in various magazines.
Keywords: Urdu Language and Literature, Zahida Khatoon
Shirwani, Indian Subcontinent, Woman, Imagination.
Dünya tarihi boyunca kadının konumu ona
verilen değer ve biçilen rol her toplumda değişiklikler göstermiştir. Hint
geleneğinde genel itibariyle aile, çekirdek ailelerin tek çatı altında yaşadığı
ataerkil yapıya sahip olmuştur. Hint alt kıtasındaki farklı dinler ve kültürler
sebebiyle kadına bakış açısı da toplumun her kesiminde farklılık göstermiştir.
XIX. yüzyıl sonlarına
gelindiğinde İngiliz yönetimi altındaki halk, genel olarak Hintli Müslümanlar
-özellikle de Müslüman Hint kadını- eğitimsiz kalmış ve sosyal hayatta
kendilerine yer edinmede büyük zorluklar yaşamışlardır. Böyle bir dönemde
yaşayan Zahide Hatun Şirvani, siyasi ve sosyal konulara değinen şiirler kaleme
almıştır. Özellikle kadınlara yönelik yazdığı şiirlerde, onların evlerindeki
sorumluluklarını yerine getirmelerine, temel hakları olan eğitimi almalarına,
sosyal, siyasi hayatta yer edinmelerine ve İslam Âlemi’nin faydası için
yapabilecekleri işler olduğuna değinmiştir. Dönemin kadın dergilerinde şiirleri
yayımlanarak geniş okuyucu kitlesine ulaşmıştır. Bu çalışmamızda; Hint alt kıtasının Müslüman kadın şairi Zahide
Hatun Şirvani’nin katıldığı toplantılarda, çeşitli dergilerde yayımlanan kadınlara
yönelik şiirlerinde, Hint Müslüman kadın tahayyülünü, kadının Hint alt
kıtasındaki yeri, önemi, o dönemdeki toplumsal ve siyasi hayatta üstlenmesi
gereken rolü ve sorumlulukları nasıl aktardığını ele almaya çalışacağız.
Anahtar Kelimeler: Urdu Dili ve Edebiyatı, Zahide
Hatun Şirvani, Hint Alt Kıtası, Kadın, Tahayyül.