Akademik Veri Yönetim Sistemi
Fezy Dergisi, sa.316, ss.15-21, 2017 (Hakemsiz Dergi)
Aslında deizm, yaratıcı Tanrı inancını savunan, ancak Batı dünyasında 17. yüzyıldan itibaren İncil ve kilise otoritesini reddeden bir tür düşünce hareketi olarak ortaya çıkmıştır. Yani özünde inanmaktır, inançsızlığın aksine, tanrıya inanma, inanç olayı söz konusudur. Bu noktada ne yazık ki biraz tanım karmaşıklığı bulunmaktadır...
... bizde Batı’nın yaşadığı kriz olmadıysa da, maalesef, bizim kültürde de biraz önce ifade etmeye çalıştığım gibi, bazı kurumlar, bazı insanlar kendilerini olmazsa olmaz, hatta Allah’a giden bir aracı gibi gösterdiler veya belki öyle gözüktüler veya bazı insanlar öyle algıladılar. Tabii, geleneğin getirdiği her şey maalesef sağlıklı olmayabiliyor. Bu da bazı insanlara bahane verdi tabi ki. Bahane şuydu: Sağlıklı din anlatılamayınca, konuşulamayınca, örneklemeler de kötü örnek olunca, insanlar özellikle büyük şehirlerde yaşayan gençler ki bunlarda herhangi bir yere veya topluluğa bağımlılık duygusundan ziyade bireysellik söz konusu, “Biz bu kişinin veya bu kurumun anlattığı dinden değiliz.” veya “Ben bunu kabul etmiyorum, kendi kabul ettiğim bir din veya bir tanrı anlayışına sahip olmak istiyorum.” diyebildiler, diyebiliyorlar. Tabii ki, işin düşünsel tartışmaları da var. İnsan kendi başına aklen tanrıya gidebilir mi; tabii ki gidebilir, gider de. Her ne kadar ateistler, “Öyle bir şey olamaz, insan aklı tanrıya gidemez” deseler de. Aksine, gidebilir. Zaten insan fıtratında, aklında bu eğilim, bu duygu zaten mevcut. Tek başına ölüm olayı, ölümden sonrasını tartışması bile bu konuda pozitivistlerin uykusunu kaçırıyor. Yani sağlıklı bir insan mantığı, şu kâinattan dahi, en azından üç-beş basit muhakemeyle, ezeli ve ebedi olan yaratıcıya gidebiliyor, bunu kendince gerekli görebiliyor. Bu anlamda, eğer biz deizmi, yani aklen tanrıya gitmek, akli bir din diye düşünürsek, aslında bu konuşulabilir bir husus tabiatıyla…