Akademik Veri Yönetim Sistemi
Cumhuriyetin İlanının 100. Yıl Dönümü Uluslararası Sempozyumu, İstanbul, Türkiye, 21 - 22 Kasım 2023
Saltanatın 1 Kasım 1922 tarihinde kaldırılmasından itibaren Cumhuriyet rejimine geçiş Türkiye’de tartışılmakta ve gündemde bulunmaktaydı. Ancak, 27 Ekim’de hükümetin istifası sonrası Cumhuriyetin TBMM tarafından 29 Ekim 1923 Pazartesi akşamı saat sekiz buçukta alınan kararla ilanı, Mustafa Kemal Atatürk ve yakın çevresi dışında Türk kamuoyu için ani, şaşırtıcı ve beklenmedik bir olay olmuştur. Basın, istifa sonrası yeni hükümetin ve üyelerinin belirlenmesi meselesine odaklanmış durumdaydı. Cumhuriyetin gündeme alınarak ilan edilmesi yurt genelinde büyük bir sürpriz olmuştur. Bu nedenle halkın coşkuyla sokaklara çıkarak yaptığı sevinç gösterileri dışında, yurt genelinde yapılan programlı kutlamalar çok ciddi bir hazırlık yapılamadan, yerel askeri ve mülki erkânın girişimleriyle sonraki iki üç gün zarfında yapılmıştır.
Bu çalışmada Cumhuriyetin ilanı ve Mustafa Kemal Atatürk’ün ilk cumhurbaşkanı olarak seçilmesi sonrasında başta Ankara, İstanbul ve İzmir olmak üzere Türkiye genelinde yapılan kutlamalar, dönemin çeşitli basın organları ışığında aktarılacak ve yorumlanacaktır. Çalışmanın amacı 29 Ekim 1923 tarihinde, Cumhuriyetin ilanının hemen sonrasında yurt genelinde kutlamaların nasıl ve ne zaman gerçekleştiğini, kimlerin düzenlediğini ve katıldığını ve kutlamalarda nelerin yaşandığını okurlara sunmaktır. Henüz soyadı uygulamasının olmadığı bu dönemde, kutlamalar esnasında ön plana çıkan şahsiyetlerin kimliklerinin daha iyi anlaşılması için, soyadı aldıktan sonraki güncel kimlikleri ile doğum ve ölüm tarihlerinin tespit edilip, dipnotlarda verilmesine gayret edilmiştir. Araştırmalar esnasında rastlanan ve uygun bulunan fotoğraf ve karikatür gibi görsel kaynaklara da ekler kısmında yer verilmiştir. Bildiride ayrıca Cumhuriyetin ilanına ve kutlanmasına ilişkin ilginç görülen anekdot ve bilgilere de yer verilecektir.
Since the abolition of the sultanate on November 1, 1922, the transition to the republican regime was discussed and on the agenda in Türkiye. However, after the resignation of the government on October 27, the proclamation of the Republic by the Turkish Grand National Assembly at 8.30 p.m. on Monday, October 29, 1923 was a sudden, surprising and unexpected event for the Turkish public, except for Mustafa Kemal Atatürk and his close circle. The press had focused on the question of determining the new government and its members after the resignation. The proclamation of the Republic came as a great surprise throughout the country. For this reason, apart from the joyful demonstrations that the public made by going to the streets with enthusiasm, the programmed celebrations throughout the country were held within the next two or three days, without any serious preparation, with the initiatives of the local military and civil authorities.
This study describes and analyzes the celebrations held throughout Türkiye, especially in Ankara, İstanbul and İzmir, after the proclamation of the Republic and the election of Mustafa Kemal Atatürk as the first president by examining the various press organs of the period. The aim of the study is to present to the readers how and when the celebrations took place across the country, right after the proclamation of the Republic on October 29, 1923, who organized and participated and what happened in the celebrations. In this period, when surnames were not yet implemented, in order to better understand the identities of the prominent figures that came to the fore during the celebrations, efforts were made to determine their current identities after taking surnames and their dates of birth and death, and to give them in footnotes. Visual sources such as photographs and cartoons that were encountered during the researches and found relevant were also included in the appendices. In addition, anecdotes and information that are considered interesting regarding the proclamation and celebration of the Republic will also be included in the paper.