Milletlerarası Ticarî Uyuşmazlıkların Yargısal Yolla Çözümünde Tahkime Rakip Olarak Milletlerarası Ticaret Mahkemeleri: Hollanda Ticaret Mahkemesi Üzerinden Bir Analiz


Esen E., Mesci B.

Public and private international law bulletin, cilt.40, sa.2, ss.1223-1259, 2020 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 40 Sayı: 2
  • Basım Tarihi: 2020
  • Dergi Adı: Public and private international law bulletin
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.1223-1259
  • İstanbul Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bu çalışmanın amacı, bilhassa son beş yıllık süre içerisinde yaygınlaşan “milletlerarası ticaret mahkemesi” müessesesinin, Hollanda Ticaret Mahkemesi örneği üzerinden ele alınması ve ticarî tahkim müessesesiyle kıyaslanarak avantaj ve dezavantajlarının ana hatlarıyla değerlendirilmesidir. Çalışmamızın birinci kısmında, milletlerarası ticarî uyuşmazlıkların çözümü bakımından sahip olduğumuz seçenekler belirtilmiştir. Bu seçeneklerden tahkim, bütün avantaj ve dezavantajlarıyla birlikte değerlendirildiğinde, milletlerarası ticarî işlem ve ilişkilerden kaynaklanan uyuşmazlıkların yargı yoluyla çözümü bakımından en ideal ve en yaygın çözüm yolu olarak kabul görmektedir. Bu itibarla, çalışmamızın ikinci kısmında tahkimi öne çıkaran sebepler irdelenmiştir. Dünyanın farklı ülkelerinde kurulmuş milletlerarası ticaret mahkemeleri birçok ortak özellik taşımakta olup, çalışmamıza model olarak aldığımız Hollanda Ticaret Mahkemesi’nin hukukî rejimi diğer milletlerarası ticaret mahkemeleri bakımından da genel bir fikir vermektedir. Bu itibarla çalışmamızın üçüncü kısmında milletlerarası ticaret mahkemeleri hakkında genel bir bilgi verilerek, Hollanda Ticaret Mahkemesi’nin hukukî rejimi, yapısı ve işleyişi ele alınmıştır. Milletlerarası ticaret mahkemeleri, Hollanda Ticaret Mahkemesi modeli üzerinden tahkimle kıyaslandığında bu mahkemelerin tahkime nazaran bazı açılardan daha avantajlı, bazı açılardan daha dezavantajlı olduğu, bazı açılardan ise tahkimden pek de farklı olmadığı görülmektedir. Milletlerarası ticaret mahkemeleri, bütün avantaj ve dezavantajlarıyla birlikte değerlendirildiğinde, milletlerarası ticarî uyuşmazlıkların çözümünde tahkimin sahip olduğu egemenliği bir ölçüde sarsabilecektir. Ne var ki, uygulamada tahkimin tercih edilmesindeki en önemli sebep olarak gösterilen hakem kararlarının yüksek icra kabiliyeti, milletlerarası ticaret mahkemeleri tarafından verilen kararlarda -en azından şimdilik- bulunmamaktadır.

International commercial courts have become increasingly popular around the world, especially in the last five years. This article discusses the advantages and disadvantages of these courts by comparing them to commercial arbitration. The first part of the article provides information on the resolution options for international commercial disputes. The second part investigates the characteristics that make arbitration the most preferred method in judicial settlements of international commercial disputes. A high degree of commonality exists among international commercial courts established in different states. Therefore, the legal regime of the Netherlands Commercial Court is used as a model in this article to give a general understanding of other international commercial courts. The third part of the article provides general information on international commercial courts and examines the legal regime of the Netherlands Commercial Court. Based on the model of the Netherlands Commercial Court, international commercial courts have advantages and disadvantages when compared to arbitration. In some respects, however, these two dispute resolution mechanisms do not differ substantially. Given the advantages and disadvantages, international commercial courts may weaken to a certain extent the dominant status of arbitration in the resolution of international commercial disputes. However, easy and widespread enforceability of awards is considered the most important reason arbitration is preferred in practice. Judgments of international commercial courts currently lack this feature, at least for the time being.