Akademik Veri Yönetim Sistemi
Coğrafya Dergisi - Journal of Geography, sa.41, ss.147-164, 2020 (ESCI)
Biyoçeşitlilik kavramı ilk ortaya çıktığından beri çeşitli yaklaşım ve metotlarla açıklanmaya çalışılmıştır. Türkiye’de bitki tür çeşitliliği ve endemizm oranının yüksek olduğu belirli alanlarda biyoçeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesi oldukça önemlidir. Biyoçeşitliliğin farklı ölçeklerde belirlenmesi, korumaya yönelik tedbirler alınmadan önce atılacak en önemli adımlardan birisidir. Özellikle Akdeniz Bölgesi’nde bitki türleri birçok farklı etmen sebebiyle tehlike altındadır. Bu tehditler karşısında tür çeşitliliğinin daha zengin olduğu alanlara odaklanıp koruma önceliğinin bu bölgelere verilmesi faydalı bir girişim olacaktır. Bu çalışmada Akdeniz Bölgesi’nde iki akarsu vadisinde (Kargı Çayı vadisi ve Karpuz Çayı vadisi) aynı fenolojik dönemde yapılan arazi çalışmalarıyla toplanan veri kullanılarak, bitki tür çeşitliliği alfa (α) ve beta (β) biyoçeşitlilik indisleriyle hesaplanmıştır. Alfa tür çeşitliliği için Shannon-Wiener indisi (αH), beta çeşitlilik için ise Whittaker’ın beta çeşitlilik (βw) indisi kullanılmıştır. Karpuz Çayı’nda alfa çeşitliliğin en az olduğu alanlar akarsuyun kaynak çevresi ve üst çığırı, en fazla olduğu alanlar alt ve orta çığırdır. Beta çeşitlilik ise üst çığırda yüksek, antropojenik faaliyetlerin hakim olduğu alt ve orta kesimlerde düşüktür. Kargı Çayı’nda alfa ve beta çeşitlilik orta kesimde az, yukarı ve aşağı çığırlarda fazladır. İki vadinin bitki çeşitliliği Whittaker’ın gama çeşitlilik (γ) indisi kullanılarak karşılaştırılmış ve Kargı Çayı vadisi korumada öncelikli alan olarak belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: Alfa, beta ve gama çeşitlilik indisi, Anadolu, bitki çeşitliliği
Diversity components are explained with different concepts, approaches, and methods. Biodiversity conservation in specific areas of rich plant species diversity and endemism rate in Turkey is significant enough to be managed sustainably. Identifying biodiversity at different scales is one of the most critical steps before implementing protection measures. In the Mediterranean region, plant species are in danger due to various factors: expansion of urban areas, rapid population growth, and fire. Against these threats, it will be a useful initiative to focus on areas with diverse species and to give priority to conservation in these regions. In this study, plant species diversity was calculated with the alpha (α) and beta (β) biodiversity indices, using data collected from fieldwork in the two river valleys, Kargı and Karpuz. The Shannon–Wiener index (αH) was used for alpha species diversity, and Whittaker’s index (βw) was preferred for the beta diversity index. As a result, the areas with the least alpha diversity in the Karpuz River valley are the source and the upper course of the river and the areas with the highest diversity are the lower and middle courses. Beta diversity is high in the upper course and less in the lower and middle courses where anthropogenic activities are dominant. In contrast, in the Kargı River valley, alpha and beta diversity is low in the middle part and more in the upper and lower courses. For all plant species diversity of the two valleys, Whittaker’s gamma diversity index (γ) was used and the Kargı River valley was identified as the priority area for conservation.Keywords: Alpha, beta and gamma diversity indices, Anatolia, plant diversity