Motokuryeleri Çalışmaya Teşvik Eden Motivasyon Faktörleri, Algıladıkları İş Zorlukları ve Başa Çıkma Yöntemleri: Niteliksel Bir Durum Çalışması

1. Endüstri ve Örgüt Psikolojisi Kongresi, Adana, Türkiye, 3 - 05 Mayıs 2024, ss.41

Motokuryeleri Çalışmaya Teşvik Eden Motivasyon Faktörleri, Algıladıkları İş Zorlukları ve

Başa Çıkma Yöntemleri: Niteliksel Bir Durum Çalışması

Elif Beyda Azdiken 1

Pınar Ünsal 2

Motokuryelik küresel salgın dönemiyle birlikte pek çok kişiye iş olanağı sağlayan, ancak başta can

güvenliği olmak üzere çalışanların bazı olumsuzluklara maruz kalabileceği bir çalışma alanı olarak

yaygınlaşmıştır. Alanyazın çalışmalarının önemli bir kısmı motokuryelerin geçirdiği kazalara ve işin

emniyetiyle ilgili sorunlara odaklanmıştır. Alanyazında motokuryelerin mesleklerine bakış açılarını,

onları mesleğe devam etmeye teşvik eden motivasyon faktörlerini içeren bir çalışmaya

rastlanmamıştır. Ayrıca motokuryelerin işlerinin psikososyal zorluklarını da içeren az sayıda araştırma

bulunmaktadır. Motokuryelik gelecekte de pek çok kişiye iş sağlayan bir çalışma alanı olarak varlığını

sürdüreceğinden alanyazındaki bu boşluğu doldurmak, mesleği onlar için cazip kılacak koşulları

artırmak önemli görünmektedir. Bu çalışmada nitel analiz yöntemiyle bir durum çalışması

gerçekleştirilmiştir. İstanbul Avrupa Yakası’nda siparişle yemek dağıtan üç büyük kurumsallaşmış

şirket çalışanı motokuryeler çalışmanın örneklemini oluşturmuştur. Kuryelerin yoğun olarak

bulundukları ortamlardan rasgele örneklem tekniğiyle seçilen 11 kurye ile 13 soruluk, 10 ila 18 dakika

süren yarı yapılandırılmış, yüz yüze, bireysel görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların tümü erkek

olup, ortalama 34 yaşında kişilerden oluşmaktadır. Görüşmeler ses kayıtları alınarak gerçekleştirilmiş

olup sonradan deşifreleri yapılmıştır. Elde edilen veriler MAXQDA Analytics Pro (24.0.0) programı ile

kodlanarak temalar oluşturulmuştur. Yapılan çalışmanın geçerliğini artırmak için iki adet uzman görüşü

alınmış, güvenirliği kapsamında kodlayıcılar arasındaki tutarlılığa bakılmıştır. Araştırma sonucunda

elde edilen bulgular; Motivasyon ana teması altında maddi motivasyon faktörleri, özerk çalışabilme,

istenen an kurumla iletişime geçebilme ve motosiklet kullanımı alt temaları; zorluklar ana teması altında

işten kaynaklanan ve yönetim stratejilerinden kaynaklanan alt temaları; zorluklarla başa çıkma

yöntemleri ana teması altında kurumun çözüm destekleri ve kişisel baş etme yöntemleri alt temaları

oluşmuştur. Ayrıca öneriler ana teması altında oluşan alt temalara özel haklar ve gider desteği örnek

verilebilir. Bu sorunlar ve öneriler dikkate alınarak kurumların, çalışan motivasyonunu ve iş güvenliğini

arttırması için esnaf kurye modelini düzenlemeleri ve destek hizmetlerini arttırmaları önerilebilir.

Çalışmada yalnızca erkek katılımcılar bulunması çalışmanın sınırlılığıdır.

Anahtar Sözcükler: Motokurye, Motivasyon, İş Zorlukları, Başa Çıkma

1 Yüksek Lisans Öğrencisi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikolojisi Yüksek Lisans Programı,

elifbeydaazdiken@gmail.com

2 Prof. Dr., İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Psikoloji Anabilim Dalı, pinsal@istanbul.edu.tr