1. Endüstri ve Örgüt Psikolojisi Kongresi, Adana, Türkiye, 3 - 05 Mayıs 2024, ss.41
Motokuryeleri Çalışmaya Teşvik Eden Motivasyon Faktörleri, Algıladıkları İş Zorlukları ve
Başa Çıkma Yöntemleri: Niteliksel Bir Durum Çalışması
Elif Beyda Azdiken 1
Pınar Ünsal 2
Motokuryelik küresel salgın dönemiyle birlikte pek çok kişiye iş olanağı sağlayan, ancak başta can
güvenliği olmak üzere çalışanların bazı olumsuzluklara maruz kalabileceği bir çalışma alanı olarak
yaygınlaşmıştır. Alanyazın çalışmalarının önemli bir kısmı motokuryelerin geçirdiği kazalara ve işin
emniyetiyle ilgili sorunlara odaklanmıştır. Alanyazında motokuryelerin mesleklerine bakış açılarını,
onları mesleğe devam etmeye teşvik eden motivasyon faktörlerini içeren bir çalışmaya
rastlanmamıştır. Ayrıca motokuryelerin işlerinin psikososyal zorluklarını da içeren az sayıda araştırma
bulunmaktadır. Motokuryelik gelecekte de pek çok kişiye iş sağlayan bir çalışma alanı olarak varlığını
sürdüreceğinden alanyazındaki bu boşluğu doldurmak, mesleği onlar için cazip kılacak koşulları
artırmak önemli görünmektedir. Bu çalışmada nitel analiz yöntemiyle bir durum çalışması
gerçekleştirilmiştir. İstanbul Avrupa Yakası’nda siparişle yemek dağıtan üç büyük kurumsallaşmış
şirket çalışanı motokuryeler çalışmanın örneklemini oluşturmuştur. Kuryelerin yoğun olarak
bulundukları ortamlardan rasgele örneklem tekniğiyle seçilen 11 kurye ile 13 soruluk, 10 ila 18 dakika
süren yarı yapılandırılmış, yüz yüze, bireysel görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların tümü erkek
olup, ortalama 34 yaşında kişilerden oluşmaktadır. Görüşmeler ses kayıtları alınarak gerçekleştirilmiş
olup sonradan deşifreleri yapılmıştır. Elde edilen veriler MAXQDA Analytics Pro (24.0.0) programı ile
kodlanarak temalar oluşturulmuştur. Yapılan çalışmanın geçerliğini artırmak için iki adet uzman görüşü
alınmış, güvenirliği kapsamında kodlayıcılar arasındaki tutarlılığa bakılmıştır. Araştırma sonucunda
elde edilen bulgular; Motivasyon ana teması altında maddi motivasyon faktörleri, özerk çalışabilme,
istenen an kurumla iletişime geçebilme ve motosiklet kullanımı alt temaları; zorluklar ana teması altında
işten kaynaklanan ve yönetim stratejilerinden kaynaklanan alt temaları; zorluklarla başa çıkma
yöntemleri ana teması altında kurumun çözüm destekleri ve kişisel baş etme yöntemleri alt temaları
oluşmuştur. Ayrıca öneriler ana teması altında oluşan alt temalara özel haklar ve gider desteği örnek
verilebilir. Bu sorunlar ve öneriler dikkate alınarak kurumların, çalışan motivasyonunu ve iş güvenliğini
arttırması için esnaf kurye modelini düzenlemeleri ve destek hizmetlerini arttırmaları önerilebilir.
Çalışmada yalnızca erkek katılımcılar bulunması çalışmanın sınırlılığıdır.
Anahtar Sözcükler: Motokurye, Motivasyon, İş Zorlukları, Başa Çıkma
1 Yüksek Lisans Öğrencisi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikolojisi Yüksek Lisans Programı,
elifbeydaazdiken@gmail.com
2 Prof. Dr., İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Psikoloji Anabilim Dalı, pinsal@istanbul.edu.tr