KTU Uluslararasi Muzik Arastirmalari Sempozyumu, Trabzon, Türkiye, 1 - 04 Ekim 2012, ss.205-216
Kökleri antik çağlara kadar dayandırılmasına ve günümüze kadar Türk ve dünya müziklerinin tarihsel sürecinde önemli bir rolü olmasına rağmen, darbuka çalgısı ve icrası hakkındaki konular bugüne kadar müzikoloji çalışmaları içerisinde kapsamlı olarak ele alınmamıştır. Bu bildiri, söz konusu darbuka çalgısı olduğunda, günümüze dek müzikal tekniğin ustadan çırağa sözlü aktarım ve görsel öğrenim geleneği ile iletilmiş olduğu tespitinden hareketle, özellikle toprak darbuka çalgısı üzerinde şekillenen, darbuka icracısı “Mısırlı” Ahmet (Yıldırım)’in geliştirdiği teknik ve bu tekniğin icra bağlamındaki analiz örneklerinden oluşmaktadır.
Tarihsel süreç içerisindeki kültürel değişimler ve uygarlıkların gelişmesine paralel olarak, darbuka çalgısının ortaya çıkış süreci de değişim göstermiştir. Böylelikle toprak darbuka çalgısının materyali de, icra tekniğinin değişimine etki eden en önemli faktör olmuştur. İcra analizine vurgu yapılmasının sebebi, Mısırlı Ahmet’in toprak darbuka ile kendi tekniğinin bağının önemine bağlı olarak icra yapısının analiz edilmesi, bu yapıyı inceleme ve yapısal karakteristikleri tanımlama açısından da, müzik teorisi disiplini düzleminde inceleme ve değerlendirme yapmanın temel amaçlar arasında olmasından ileri gelmektedir. Çalışmanın belirleyici öğeleri, bir darbuka icracısı olarak tekniği dünyada “split-finger technique” olarak bilinen ve darbuka çalgısının icrasında adeta yepyeni bir sayfa açan darbuka icracısı Mısırlı Ahmet örneğinden hareketle, bu tekniğin inceliklerinin analitik olarak incelenmesi olmuştur. Tekniğe dair hareketleri belirlemeye hizmet eden sembolik işaretlerle, standart bir tespit oluşturulması hedeflenmiştir.
İncelenen metodik yaklaşımlarda herhangi bir modern notalama sistemine göre oluşturulmuş kapsamlı bir notasyona rastlanmadığından, tekniğe özgü vuruş ve hareketlerin oluşturduğu ritmik motiflerin notaya alınmasında tanımlayıcı (descriptive) ifadeler kullanılarak, Mısırlı Ahmet tekniği çerçevesinde toprak darbuka çalgısının nasıl icra edildiğini tanımlayan özel işaretlere başvurulmuştur. Darbuka çalgısına dair vuruşlar ve bu vuruşlardan türemiş ritimler hem yaygın geleneksel gösterimlerinden faydalanılarak, hem de Mısırlı Ahmet tekniğinin etkileri ile beraber analiz edilmiştir.
There have not been extensive discussions about the “darbuka” instrument and its performance in musicology studies despite the fact that it originates from ancient ages and that it has an important role in the historic process of Turkish and world music today. This paper emphasizes examples that are analyzed in the context of musical technique, which is created especially on the clay darbuka that the darbuka performer “Egyptian” Ahmet (Yıldırım) uses. The darbuka’s playing techniques have developed while the musical technique is transmitted orally and visually from master to the apprentice.
The evolution process of the instrument varies with the parallel to cultural changes and the development of civilizations throughout history. Thus, the material of the clay darbuka has been the most affecting factor on the change of its playing technique. The performance analysis emphasizes the performance structure and is analyzed depending upon the importance of the connection between the clay darbuka and Mısırlı Ahmet’s technique. Studying and evaluating this structure on the platform of music theory discipline is within primary purposes in terms of analysis and determination of structural characteristics. One of the determinant elements of this study is the analytical examination of this technique by using Mısırlı Ahmet as an example for his darbuka performance. His technique is known worldwide as the “split-finger technique” and turned over a new leaf in the performance of the darbuka instrument. A standard evaluation is aimed to be established with unique notation specifically created for the technical movements.
As there is no comprehensive notation system within today’s readily available methodic approaches that would match the needs of Mısırlı Ahmet’s technique, it has been indispensable to come up with new special symbols in order to express the different strokes of the fingers. The movements and strokes connected specifically with this instrument, its performing properties and the rhythms that were derived have all been analyzed both under traditional and Mısırlı Ahmet’s styles.