İstanbul Üniversitesi Çeviribilim Dergisi, sa.12, ss.29-52, 2020 (Hakemli Dergi)
Yeniden yazım farklı alanlarda “metinlerarasılık” (intertextuality), “metinselaşkınlık”
(hypertextuality), “uyarlama” (adaptation) gibi kavramlarla ilişkilendirilerek ele
alındığı kadar, çeviribilim alanında da incelenen ve daha çok “dillerarası çeviri”
(interlingual translation) bağlamında değerlendirilen bir kavramdır. Yeniden
yazımı tüm bu farklı boyutlarıyla çeviribilim alanında irdelemeyi amaçlayan
bu çalışmada beş farklı yeniden yazım örneği sunması bakımından bütünce
olarak İngiliz yazar Mary Shelley’nin Frankenstein ya da Modern Prometheus
eserinden yararlanılmıştır. Bu bütüncenin sağladığı farklı yeniden yazım
biçimlerine değinildikten sonra, ilk kez 1818’de basılan Frankenstein’ın kendi
yazarı tarafından yeniden yazılmış 1831 versiyonu André Lefevere’in “yeniden
yazım” üzerine yaptığı çalışmalar ışığında “ideolojik” bir yeniden yazım olarak
değerlendirilmiştir. Bu ideolojik yeniden yazımın izleri önce yazarın biyografisinde
sürülmüş, daha sonra Frankenstein’ın 1818 ve 1831 metinleri karşılaştırmalı
olarak incelenmiştir. Bütüncedeki metinsel ve söylemsel verilerden yola çıkarak
tematik açıklamalarla yeniden yazımın ardındaki bireysel ve toplumsal ideolojiyi
betimleyen bir çözümleme gerçekleştirilmiştir. Bu incelemenin sonucunda
Frankenstein’ın 1831’deki yeniden yazımı, Mary Shelley’nin “yazar imgesinin
yeniden yazımı” olarak ele alınmıştır. Bir metnin aynı yazar tarafından yeniden
yazıldığı örneklerde bir imge kurgulama aracı ya da bir ideolojileştirme işlemi
olarak görülebilecek yeniden yazımlar “yazarın imgesinin yeniden yazımı”
olarak değerlendirilmiştir.
“Rewriting” has been associated with different concepts such as “intertextuality”,
“hypertextuality” and “adaptation” in various fields of study whereas in Translation
Studies it has mostly been viewed within the context of “interlingual translation”.
The purpose of this article is to explore the concept and different dimensions of
“rewriting” within the scope of Translation Studies. For this purpose, the novel
Frankenstein; or, The Modern Prometheus by English author Mary Shelley has been
selected as the corpus because it presents five different forms of rewriting in
itself. After referring to these different examples of rewriting, the rewritten 1831
version of Frankenstein, which was first published in 1818, will be analyzed as an
“ideological” rewriting, in light of the views of André Lefevere on the concept. The
hints of this ideological rewriting will be traced in the author’s biography, and
then 1818 and 1831 versions of the text will be studied comparatively. Making use of this textual and discursive data and providing thematic commentaries, our descriptive study will attempt to
reveal the personal and social ideology behind the rewriting. As a result of this descriptive study, the rewritten 1831
version of Frankenstein will be reckoned as Mary Shelley’s rewriting of her own authorial image. In the examples where
the texts are rewritten by their own authors, these rewritings might be utilized as “image construction tools” and/or
“ideologization processes”, thus we conclude that they should be viewed as “the rewritings of the authorial images”.