Akdeniz Ekosisteminde Yayılış Gösteren Ağaç Türlerinin Topoğrafik Unsurlara Bağlı Gösterdiği Değişimin İncelenmesi: Akçalı Dağları Örneği (Orta Toroslar) Tree Species The Distribution of which in Mediterranean Ecosystem is Analyzed Depends on Changing of Topographic Factors: A Case Study Akçalı Mountains (Middle Taurus)


Özalp İ., AVCI M.

UJES 2017-INTERNATIONAL SYMPOSIUM ON GEOMORPHOLOGY-Uluslararası Jeomorofoloji Sempozyumu, Elazığ, Türkiye, 12 - 14 Ekim 2017, ss.124

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Elazığ
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.124
  • İstanbul Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Orta Toroslarda yer alan Akçalı dağlarındaki bazı ağaç türlerinin yayılış alanlarıyla ilgili topoğrafik parametreler arasındaki ilişki bu çalışmada değerlendirilmiştir. Bu amaçla ağaç türlerinin ekolojik özellikleri de dikkate alınarak; topoğrafik değişkenlerden bakı, eğim, yükselti ve yamaçların şekli (içbükey, dışbükey) ile bu türlerin dağılışları arasındaki ilişkiler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Sahanın arızalı bir yapı göstermesi farklı bakı, eğim ve yükselti değerlerine sahip olmasına neden olduğu gibi burada yer alan odunsu türlerin dağılışlarında da türler arası bazı farklılıkların ortaya çıkmasını sağlamıştır. Araştırma alanında geniş yayılış gösteren konifer ağaç türlerinden bazıları Akdeniz ekosistemi için de önemlidir. Bu nedenle, Akdeniz ekosistemi orman formasyonunun önemli bileşenlerinden olan Toros göknarı (Abies cilicica), Lübnan sediri (Cedrus libani), kızılçam (Pinus brutia) ve karaçam (Pinus nigra) çalışmada değerlendirme için kullanılmıştır. Saha içinde en fazla yayılışa sahip olan kızılçamın oranı yaklaşık %14 ile ilk sırada yer alırken, bunu %12 ile sedir, %8 ile Toros göknarı ve %4,6 ile karaçam izler. Bu dört tür saha içinde saf topluluklar oluşturduğu gibi iki veya da çok türün bir arada bulunduğu karışık topluluklar da oluşturmaktadır. Bu türlerin yerel faktörlerle ilişkisini daha iyi ortaya koyabilmek için saf topluluklar yanında, yetişebildiği diğer alanları oluşturan farklı ağaç türleriyle birlikte karışık olarak bulundukları alanlar da değerlendirmeye dâhil edilmiştir. Bu saf topluluklar ile karışık topluluklar arasında dağılışın genişliği açısından en fazla fark kızılçamda, en az fark ise karaçamda görülmektedir. Çalışmada Orman Genel Müdürlüğünden temin edilen sahaya ait sayısal meşcere haritaları ile daha önce oluşturulan bakı, eğim yükselti ve yamaç şekillerini içeren raster veriler kullanılmıştır. İki farklı veri tipi, çakıştırma işlemi yapılabilmesi için vektörel veri formatına dönüştürülerek; daha önce belirlenen bakı, eğim, yükselti ve yamaç şekillerine ait aralık değerlerini içeren verilerle çakıştırılarak her türün farklı parametre grupları içindeki değerleri ve saha içinde bulunduğu alan tespit edilmiştir. Bu işlemin sonucunda bu ağaç türlerinin dağılışında, hangi topoğrafik etken veya etkenlerin daha önemli olduğu grafikler halinde gösterilmeye çalışıldığı gibi çıkan sonuçlara bağlı olarak türlerin dağılışlarını göstermesi açısından haritalar oluşturulmuştur. Anahtar Kelimeler: Bitki örtüsü-topografya ilişkisi, Abies cilicica, Cedrus libani, Pinus brutia, Pinus nigra

In this study the relationship between some tree species distribution and topographic parameters in Akçalı Mountain that is located Middle Taurus is assessed. For this purpose, ecological properties of tree species, relation between distribution of these species and topographic variables such as slope, aspect, elevation and plan curvature are considered. Rough surface feature of study area shows different aspect, slope and elevation value and some differences among the species distribution. Some conifer tree species that show distribution in study area are important in terms of Mediterranean ecosystem as well. For this reason, Abies cilicia, Cedrus libani, Pinus brutia, Pinus nigra that important components of Mediterranean forest formation are used to evaluate in this study. Pinus brutia that has the largest distribution species in the field, rate is %14, Cedrus libani rate is %12, Abies cilicica rate is %8 and lastly Pinus nigra rate is %4,6. These four species generate both pure community and also mixed community that is composed of two or more species in this area. We integrated area that both contain pure community and other areas that these species are able to grow in order to expose more precisely these species relation with local factors. Pinus brutia has the most difference between pure community and mixed community in terms of the extent of distribution, Pinus nigra has least difference. In this research raster data such as map of stand that obtained from General Directorate of Forestry and maps of slope, aspect, elevation and contain slope feature map are used. Two different data type transform to vector format in order to overlay that contain range value that was previously determined data belonging to aspect, slope, elevation values was overlaid by doing so each species’s value that different parameters group and area was determined. Finally, the most important factor or factors in distribution of these tree species are evaluated by drawing graph. Also maps that depend on these results in order to show species distribution are drawn.

Key Words: Relationships with vegetation- topography, Abies cilicica, Cedrus libani, Pinus brutia, Pinus nigra