This article presents the earliest forms of sema ceremonies, which were one of the arts practiced in Anatolia during the Seljuk period (11th-13th centuries). These ceremonies encompassed dance, music, and poetry, and were observed before and immediately after the Mevlevi order became organized as a sect. The objective of this study is to shed light on the practices of the aforementioned period and the subsequent period, guided by contemporary sources. It aims to ascertain whether these practices differed from those known or perceived today. Sema can be considered a form of religious dance tradition, as it is rooted in religious sentiments. When sema, which continues to be performed today, first arrived in Anatolia, it was not entirely foreign to the region. Religious ceremonies had been conducted in Anatolia since ancient times, during the reigns of civilizations such as the Hittite, Phrygian, Persian, and Roman. Mevlana, a renowned religious scholar of the period, who maintained close ties with both the public and statesmen during the Seljuk era, encountered the wandering dervish Shams from Tabriz. It was through this encounter that he experienced, or became aware of, the celestial dance for the first time. At this juncture, Indo-Iranian influences likely merged with the origins of the celestial dance.
Bu makale, Selçuklu dönemi Anadolu’sunda (11.-13.yy) içinde dans, müzik ve şiir de bulundurularak icra edilen sanatlardan biri olan1 ve Mevleviliğin bir tarikat gibi sistemli bir hale gelmesinden önce ve hemen sonrasında uygulanan sema törenlerinin, ilk uygulanış şekillerini bir içinde bulunulan dönem, bir de hemen sonraki dönem eserinin rehberliğinde ortaya çıkarmayı, uygulamanın; bugün bilinenden ya da algılanandan farklı olup olmadığını anlamayı hedefler. Sema dini dans geleneğinin bir türü olarak kabul edilebilir zira motivasyonunu dini duygulardan alır. Günümüzde de yapılan sema Anadolu’ya ilk geldiğinde aslında bu topraklara çok da yabancı değildi. Anadolu coğrafyasında antik dönemlerden beri Hititler, Frigya, Pers, Roma medeniyetleri hüküm sürerken dini törenler düzenlenirdi. Bu dini törenlerde dans, müzik ve ziyafetler olur, şarkı ve şiirler söylenirdi. Selçuklu döneminde hem halkla hem devlet adamlarıyla yakın temaslarda bulunan, dönemin ünlü din bilginlerinden Mevlana, Tebriz’den gelen gezgin derviş Şems’le tanışınca semayla da tanıştı ya da haberdar olduğu bu dansı ilk kez deneyimledi. Tam bu noktada semanın kökenlerine Hint-İran etkileri de katılmış olmalıdır.
