Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türklük Bilimi Araştırmaları, sa.55, ss.209-228, 2024 (Hakemli Dergi)
Kelime grupları üzerine yapılan çalışmalarda veya dil bilgisi çalışmalarının bu konu hakkında bilgi verdiği kısımlarda genellikle görüş farklılıkları olan konulardan biri eksiz tamlama konusudur. Klasik dil bilgisi metotlarından faydalanılarak hazırlanan çalışmalarda tamlayan ve tamlanan kısımlardan oluşan isim tamlamaları belirtili ve belirtisiz olarak iki şekilde ele alınmıştır. Belirtili isim tamlamasında ilk unsur ilgi, ikinci unsur ise iyelik eki alır. Belirtisiz isim tamlamasında ilk unsur ek almazken ikinci unsur iyelik eki alır. İsim tamlamalarının üçüncü bir türü olarak karşılaşılan eksiz tamlama yapılarında ise iki isim arka arkaya gelerek eksiz bir biçimde birbirleriyle bağlanır. İsim cinsinden olan ilk kelime, ikinci kelimeye eksiz bağlandığı için araştırmacılar bu kelime grubu türünü hem isimlendirirken hem de kategorize ederken genellikle ayrı düşmüşlerdir. İsim tamlamasının tamlayan ve tamlanan kısımlarının ek almaması dolayısıyla ortaya çıkan eksiz dizilimlerin isim tamlamasının üçüncü bir türü olabileceği yahut doğrudan sıfat tamlaması olması gerektiği şeklinde görüşler ortaya koyulmuştur. Bazı araştırmacılar konuyu kalıplaşma, bazıları kısaltma olarak değerlendirirken, bazıları da bu yapıların yabancı dillerden dilimize bir çeşit uyarlama olarak geçtiğini kabul etmişlerdir. Bu çalışmada Dîvânu Lugâti't-Türk’te tesadüf edilen benzer yapılar üzerinde durulacak ve tespit edilen örneklerin yapısı değerlendirilmeye çalışılacaktır.