TOPLUMSAL BELLEĞİN İNŞASINDA BİR HATIRLA(T)MA PRATİĞİ OLARAK BİLGİ YARIŞMALARI: 15 TEMMUZ BİLGİ YARIŞMASI ÖRNEĞİ


TUNCER R. Z.

Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, cilt.17, sa.47, ss.1293-1326, 2024 (Hakemli Dergi) identifier

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 17 Sayı: 47
  • Basım Tarihi: 2024
  • Doi Numarası: 10.12981/mahder.1475235
  • Dergi Adı: Motif Akademi Halkbilimi Dergisi
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Central & Eastern European Academic Source (CEEAS), MLA - Modern Language Association Database, Directory of Open Access Journals, TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.1293-1326
  • İstanbul Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

15 Temmuz 2016 darbe girişimi oldukça fazla can kaybına sebep olmuş, gündelik hayat pratiklerini etkilemiş, siyasal iktidar tarafından yeni bir toplumsal bellek inşasının gerekliliğini vurgulayan bir yaklaşım, üretim ve alımlama süreci başlatmış ve kısa sürede birçok farklı hatırla(t)ma figürünün görünür kılınmasını sağlamıştır. 15 Temmuz darbe girişiminin ardından, toplumsal belleğin kültürel öğeleri ve hatırlamanın somutlandığı kodlar Türkiye’nin farklı illerinde inşa edilen anıtlar, metinler, imgeler, hafıza mekânları aracılığıyla yeniden üretilmiş ve bir hatırla(t)ma figürü olarak dolaşıma girmiştir. Bu odak noktasından yola çıkan çalışma kapsamında, geçmişi hatırlamanın bir yolu olarak inşa edilen figürlerden biri olarak kabul edilen bilgi yarışmalarının, belleğin inşasıyla nasıl ilişkilendiğinin ve toplumsal bellek kaybolup giderken bizzat varlıklarıyla belleği canlı tutma işlevini yerine getirmeye nasıl bir katkıda bulunabileceğinin 15 Temmuz Bilgi Yarışması adlı mobil uygulamada yer alan sorular üzerinden tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Söz konusu amaç doğrultusunda, nitel araştırma desenlerinden bütüncül tek durum çalışma deseni kapsamında, bilgi yarışmasında yer alan sorularda 15 Temmuz 2016 tarihli darbe girişimine ilişkinin bilginin nasıl ve hangi temalarda tanımlandığı, kullanılan dilin özellikleri incelenmiştir. Çalışma sonucunda, toplumsal belleğin belirli bir bağlamda inşası için hatırla(t)ma figürlerinin ön plana çıkarıldığı ve 15 Temmuz’un belirli kişiler, yer, zaman, nesneler ve sözcükler özelinde canlı tutulmaya çalışıldığı tespit edilmiştir.
The coup attempt on July 15, 2016, resulted in a high death toll, disrupted daily routines, and started a process of approach, production, and reception that highlighted the need for the political power to create a new social memory and made numerous figures of remembrance visible quickly. Following the coup attempt on July 15th, monuments, writings, images, and memory spaces were built throughout Türkiye's towns and distributed as symbols of remembrance, reproducing the cultural aspects of social memory and the codes that contain remembrance. Based on this focal point, the study employs the questions from the July 15th Quiz mobile application to explore how quizzes, which are acknowledged as one of the figures constructed as a way of remembering the past, are associated with the construction of memory and how they can fulfill the function of keeping memory alive with their very existence while social memory is fading away. In line with this purpose, one of the qualitative research designs, the holistic single case study design, was employed to analyze how and in which themes the information about the coup attempt on July 15, 2016 was defined and the characteristics of the language used in the questions in the quiz The study's findings revealed that, in a particular setting, figures of remembrance were prioritized for the production of social memory, and efforts were made to preserve July 15th in terms of specific individuals, locations, events, things, and language.