Üniversitelerdeki Ortak Derslerin Uzaktan Öğretimle Verilmesinin Değerlendirilmesi


KAYSİ F., AYDIN H.

3. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Kongresi (ICCI-2015), Adana, Türkiye, 22 - 24 Ekim 2015

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Adana
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • İstanbul Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Türkiye’de Yükseköğretim Kurulu’nun 2011 yılında aldığı karar neticesinde çoğu üniversite, tüm üniversite genelinde %30’a kadar ortak olarak okutulan derslerini uzaktan öğretim yoluyla vermeye başlamıştır. Böylece, örgün öğretim hakkı kazanarak ilgili yükseköğretim kurumuna kayıt yaptıran öğrenciler, bazı derslerini uzaktan öğretimde almaya başlamışlardır. Bu çalışmanın amacı, örgün öğretimdeki öğrencilere uzaktan öğretimle bazı dersler verilmesine yönelik görüş ve deneyimlerin neler olduğunu tespit etmektir.

       Bu araştırmada nitel araştırma yöntemi ve durum çalışması deseni kullanılmıştır. Katılımcılar amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme (Patton, 1987) ile belirlenmiştir. Yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla veriler toplanmıştır. Görüşme soruları eğitim bilimlerinde doktorası devam eden dört araştırmacının incelemesinden sonra bir uzman kontrolü ile sağlanmıştır. Katılımcılar 2014-2015 akademik yılında örgün öğretimde kayıtlı olan ve uzaktan öğretimle ders alan altı öğrenci, uzaktan öğretimle ders veren bir öğretim elemanı ve öğrencilerin öğrenim gördükleri programda görevli bir öğretim elemanından oluşmaktadır. Potansiyel katılımcılara çalışma hakkında detaylı bilgilendirmeler yapılarak kimliklerini açığa çıkarmayacak şekilde kod isimlerin kullanılacağı yazılı ve sözlü olarak ifade edilmiştir. Görüşmelere başlamadan önce Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünden gerekli etik izinler alınmıştır. Silverman (2006) gerçek görüşmelere başlamadan önce katılımcılarla pilot görüşme yapılmasından bahsetmiştir. Bu nedenle iki katılımcı ile pilot görüşme gerçekleştirilmiştir. Görüşmeler katılımcıların belirttikleri yer ve zamanda 10 gün arayla iki defa ve izinleri doğrultusunda ses kayıt cihazıyla kaydedilerek gerçekleştirilmiştir. Patton (2002), araştırmalarda niteliğin arttırılması amacıyla birden fazla veri toplama yönteminin kullanılmasını tavsiye etmektedir. Bu nedenle görüşme verilerine ek olarak uzaktan öğretim yazılımı ve kayıtlı sanal ders videolarının incelenmesi ve gözlemlerden faydalanılmıştır. Yazılım sisteminin incelenmesinde İstanbul’daki bir üniversitede dört yıldır uzaktan öğretim alanında uzman olarak görev yapan başka bir araştırmacının da inceleme raporu alınmıştır. Sistemdeki, paylaşılan ders notları ve canlı dersler takip edilerek, hem dokümanlardan ve hem de canlı derslerdeki gözlemlerden veriler elde edilmiştir.

       Ayrıca araştırmacı tam katılımcı rolüyle sahada gözlemler yapmıştır. Yapılan gözlemler gözlemin yapıldığı günün akşamında gözlem raporuna eklenmiştir. Araştırmada elde edilen veriler içerik analizi yapılarak yorumlanmıştır. İçerik analizindeki hedef, yapılan bir araştırma metnindeki kelimelerin daha az sayıda içerik kategorisine indirgenmesidir (Creswell, 2013). Ses kayıtlarının bilgisayar ortamına metinsel dökümü sağlanmış ve çalışma haricindeki biri tarafından denetlenmeleri (audit-trail) sağlanmıştır. Elde edilen metinler katılımcılara e-posta üzerinden gönderilerek teyit etmeleri istenmiş ve geri dönüş yapılan metinlerin son hali üzerinden MAXQDA 11 yazılımı ile içerik analiz çalışmaları yapılmıştır. Elde edilen bulgular yedi katılımcı ile paylaşılarak katılımcı teyidi sağlanmıştır. Toplanan veriler katılımcı teyidi sağlandıktan sonra, gözlem raporu ve inceleme raporları eşliğinde yorumlanmıştır. Yapılan analizler, iki araştırmacı tarafından da değerlendirilerek analizlerin geçerliliği ve güvenirliği arttırılmaya çalışılmıştır. Bulgular aşamasında, temayla ilgili katılımcı görüşlerinden bir kısmı doğrudan alıntı yapılarak verilmiştir. Araştırmacı süreçte bulguları olduğu gibi ortaya koymaya çalışmış ve düşüncelerini sürece yansıtmamaya önem göstermiştir.

       Katılımcılarla yapılan görüşmeler, alanda yapılan gözlemler ve sanal ders ve uzaktan öğretim platformlarının incelenmesi sonucu yapılan analizlerde “zaman ve mekân, öğrenci tercihli dersler, oryantasyon, sanal dersler ve platform, etkileşim ve uzaktan öğretimden açık öğretime” temaları elde edilmiştir. Katılımcıların neredeyse tamamı, uzaktan öğretimin sağladığı faydalardan haberdar olduklarını veya faydalandıklarını belirten ifadeler kullanmışlardır. Bazı katılımcılar uzaktan öğretim derslerinin kendilerine doğrudan verilmesi yerine, kendi tercihlerinin göz önünde bulundurulması gerektiğini talep etmektedir. Bununla birlikte, uzaktan öğretimin tanıtılması ve uzaktan öğretimden etkin bir şekilde faydalanılması konusunda olumsuz görüşler ön plana çıkmaktadır. Katılımcıların ifadeleri göz önüne alındığında, gerekli oryantasyonun çok zayıf kaldığı ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle bazı katılımcıların dönem başında dersi örgün zannettiği için okula geldiği anlaşılmaktadır. Katılımcıların ifadeleri doğrultusunda uzaktan öğretim yazılımının kullanımının çok az olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca ara sınavların yapıldığı tarihten sonraki 35 gün içerisinde yedi ders için toplam 23 kişinin siteye girdiği belirlenmiştir. Son 100 gün içerisinde ise sadece 45 kişinin (önceki 23 kişi dâhil) sisteme giriş yaptığı verisi elde edilmiştir. Bununla beraber, katılımcılar tarafından etkileşimin uzaktan öğretim için büyük bir sorun teşkil ettiği anlaşılmaktadır. Bu nedenle etkileşimin arttırılması beklentisi belirgin bir şekilde ifade edilmiştir. Son olarak uzaktan öğretim olarak tasarlanmış yöntemin gerekliliklerinin yerine getirilmediği anlaşılmaktadır.

       Çalışmada, örgün öğretim hakkı kazanan öğrencilere, uzaktan öğretimle ders verilmesine yönelik paydaşların uygulamaya yönelik görüş ve deneyimlerinin neler olduğunun bilinmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın sonuçlarına bakıldığında, uzaktan öğretimle ilgili bir karmaşanın ortaya çıktığı anlaşılmaktadır. Bunun yanında uzaktan öğretimin sadece zamana ve mekâna yönelik avantajının ön plana çıktığı görülmektedir. Bu duruma öğrenci tercihlerinin göz ardı edilmesi, gerekli ve yeterli oryantasyonun yapılmaması neden olmuştur. İnceleme raporlarındaki veriler ve katılımcı görüşlerine bakıldığında, öğrencilerin bu yazılımı neredeyse hiç kullanmamaları yazılımın neredeyse tüm amacını ortadan kaldırmaktadır. Büyük yatırımlar ve beklentiler gözetilerek yapılan projelerin öğrenenler tarafından etkin bir şekilde kullanılmaması hayal kırıklığına neden olacaktır (Kaysi ve Aydın, 2014). Hâlbuki sosyal medya hesapları veya çevrimiçi destek hizmetiyle öğrencilerin sisteme yoğun bir şekilde girerek ders içeriklerine ve derslere erişimleri sağlanabilir (Özarslan, Emirtekin ve Balta, 2014). Bununla birlikte dönem başında uzaktan öğretimle ilgili tanıtımların yapılması öğrenenlerin sistemi daha etkili ve verimli kullanmasına olumlu katkı sunabilir (Kılıç, 2014). Bunun haricinde sanal derslerde etkileşimin olmaması öğrencilerin yazılımı kullanmasını veya sanal dersleri takip etmesini olumsuz etkilemektedir. Öğrenenlerin hem kendi arkadaşlarıyla hem de dersin öğretim elemanıyla asenkron veya senkron olarak etkileşime geçmeleri beklenmektedir (Porter, 2004). Uzaktan öğretimin tasarım ve geliştirilmesi sürecinde öğretim elemanı ve öğrenenlerin çift taraflı etkileşimlerinin sağlanması gerekmektedir (Reznicek, 2002). Eş zamanlı etkileşime izin verebilen teknoloji desteğiyle, uzaktan öğretimin sınırlılıkları arasında yer alan bireylerin fiziksel olarak birbirinden uzak olmaları önemli ölçüde ortadan kaldırılmıştır (Gülüşen, 2011). Etkileşimin desteklenmesi ile anlık geri bildirimler sağlanarak bireyler arasındaki ilgi artırılabilir. Çünkü uzaktan öğrenme etkinliklerinin beklenen şekilde etkili olmasında anahtar kavram etkileşimdir (Çelen, Çelik ve Seferoğlu, 2011). Fakat sanal derslerin monoton bir şekilde işlenmesi ve öğrenenleri sıkacak bir durumda olması elbette sanal derslere olan ilgiyi ve etkileşimi azaltacaktır. Bunun yerine ders materyallerinin etkileşime imkân sağlayacak şekilde tasarlanması etkili olacaktır (Porter, 2004).

       Çalışmanın önerileri arasında, öğrenenlere uzaktan öğretimle ilgili akademik yılın başında iki veya üç haftalık oryantasyon verilmesi gerekmektedir. Öğrencilerin kendi tercihleri göz önünde bulundurularak örgün veya uzaktan öğretimin planlanması ve uygulanması gerekmektedir. Ayrıca sanal derslerdeki etkileşim eksikliğinin, farklı çözüm yolları ile giderilmesi gerekmektedir. Son olarak maddi durumu uygun olmayan öğrencilere bilgisayar veya internet ihtiyaçlarını karşılayacak çözümlerin sunulması, sanal derslere katılımı olumlu yönde arttırabilir.

Anahtar Kelimeler: Uzaktan öğretim, örgün ve uzaktan öğretim, etkileşim, nitel araştırma.

       As a result of the decision taken by Higher Education Council in 2011, most of universities began to give common lectures up to 30% with distance education. Thus, students who register to higher education institutions for formal education have started to take some lectures in distance education. The purpose of this study is define to what are the views and experiences of giving some lectures with distance education to students in formal education.

       Qualitative research method and case study design was used in this study. Participants were defined with criterion sampling (Patton, 1987) which is a kind of purposive sampling. The data were collected through semi-structured interview form. Interview questions fixed by four researchers’ examination who are ongoing doctorate in educational sciences then with an expert control. Participants are six students who registered in formal education and take some lectures with distance education in 2014-2015 academic year, a lecturer who teaches a lecture with distance education and a lecturer attendant in students’ program. Detailed briefings about the study done to potential participants and code names will be used without disclose their identity instead their real name by orally and written. Required ethical permissions were obtained by Yildiz Technical University Institute of Social Sciences before starting the interviews. Silverman (2006) talking about making pilot interviews with participants before starting the real interviews. Therefore, pilot interviews were conducted with two participants. The interviews were carried out twice and 10 day intervals at specified time and place that participants wants and recorded with a tape recorder by their permissions. Patton (2002) suggests using of multiple data collection methods for increasing quality of researches. For this reason, examination of distance education software and recorded virtual lectures videos and investigations were benefited in addition to the interviews datas. While investigation of software system is reporting, another researcher’s investigation report was taken who work in a university in Istanbul as a distance education field expert for four years. Datas were obtained both documents and observations of virtual lectures by following shared lectures notes and live virtual lectures.

       Further researcher has made observations in field as a complete participant role. These observations added observation report in the evening of the day. The datas obtained in this study were interpreted by content analysis. Aim in content analysis is reducing words of conducted text to fewer content categories (Creswell, 2013). Recorded audios transferred computers as text and audit-trail of them were provided by someone except study. Obtained texts sent to participants via their e-mail address for confirmation. And final of returned texts analyzed with MAXQDA 11 software for content analysis. Findings shared with seven participants for providing member checking. After member checking, findings interpreted with observation and documents analyses reports. For increasing the analyzes’ validity and reliability, the analyzes were evaluated by two researchers too. In findings stage, some of the participants views on themes given direct quotations. Researchers tried to put the findings as what happen and have demonstrated for do not show their ideas.

       After analyzes carried out "time and place, students preferred lectures, orientation, virtual classes and platforms, interaction and from distance education to open education" themes have been obtained by interviews, observations and document analyses. Almost all of the participants used statements as they are aware of the benefits or taking advantages of distance education. Some participants are demanding to consideration of their choices instead of directly giving them the distance education lectures. However, negative feedbacks has come to the fore about introduction of distance education and effectively benefit from distance education. When statements of the participants’ consideration, it emerges that the required orientation remains very weak. Therefore beginning of semester some participants known as these lectures are formal so they came to university.  With the statements of the participants, it is understood that using of distance education software is very little. Further totally 23 students were determined to enter the site for all 7 distance education lectures after midterms to 35 days. In the last 100 days, only 45 students (including the previous 23 students) sign the system data was obtained. However it is understood that interaction for the distance education constitutes a major problem by the participants. For this reason increasing of interaction is expected to be expressed significantly. Finally requirements of system which designed as a distance education method are not fulfilled.

       In this study, taking views and experiences of stakeholders for giving distance education lectures to students who are entitled to formal education is aimed. According to the results of the study, it is understood that the emerged a mess about distance education. Besides only advantage of time and place for distance education seems to come to the fore. Ignoring the preferences of students and fulfillment of necessary and sufficient orientation caused this situation. Almost never of the students use this software eliminates all purposes of software by consideration of documents analyses reports and participants views. If applied projects which considering with the huge investments and expectations effectively not used by learners, it will lead to disappointment (Kaysi and Aydin, 2014). Whereas for intensively entering the system, accessing students to lectures and lectures contents can provide with social media accounts or online support services (Özarslan, Emirtekin and Balta, 2014). However making the presentation related to distance education beginning of semesters could offer a positive contribution for learners to use the system more effective and efficient (Kılıç, 2014).  Otherwise the lack of interaction in virtual lectures negatively affects using the software or following the virtual lectures by students. It is expected to learners interact with their friends and lecturers as asynchronous or synchronous (Porter, 2004). In the process of design and development of distance education, interaction of lectures and students should be ensured as bilateral (Reznicek, 2002). With the support of technology that can allow simultaneous interaction, individuals’ physically distant from each other which located in the limitations of distance education significantly eliminated (Gülüşen, 2011). It may be increased interesting for system among individuals by supporting of interaction if instant feedbacks can provide. Because key concept is interaction for expected effective of distance learning activities (Çelen, Çelik ve Seferoğlu, 2011). But if virtual lectures implementation as a monotonous way or in a situation where squeezer to learners, surely interesting and interaction will be reduced for virtual lectures. Instead of this, if materials of lectures could design with interactive, it will be more effective (Porter, 2004).

       Recommendations of the study, two or three-week orientation should be given to students about distance education at the beginning of academic year. Planning and implementation of distance and formal education needs by considering students choices. Further, lack of interaction in virtual lectures must be solved with different ways. Finally, giving the opportunity to needs of computer or internet to students who have unsuitable financial situations can increase participating to virtual lectures.

Keywords: Distance education, regular and distance education, interaction, qualitative research.